Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Zatürre Nedir? Halk arasında zatürre olarak bilinen pnömokok enfeksiyonları, özellikle risk grubu hastalarda ölümle sonuçlanabilecek ciddi bir akciğer hastalığıdır Streptokokus pnömoni bakterisinin neden olduğu pnömoni (pnömokok pnömonisi), küçük çocuklarda, ileri yaştakilerde ve halihazırda kronik bir hastalığı bulunan kişilerde daha ağır seyreder ve ölümle sonuçlanabilir 39 dereceyi geçen ateş öksürük çoğu zaman pas renginde olan koyu kıvamlı balgam hastalığın başlıca belirtileridir Hastalık bazen genç erişkinlerde şiddetli bir titremenin ardından ateş yükselmesiyle birlikte aniden başlayabilir Buna karşılık yaşlılarda son derece sinsi bir şekilde başlayabilir ve zatürre, izlenimi vermeyebilir.
Çok yaşlı hastalarda öksürük pek az olabilir, hiç balgam çıkmayabilir ve ateş de yükselmeyebilir. Ancak hasta yorgun görünür ya da bilinci bulanıklaşır. Vücut ısısı düşer ve şok tablosu ortaya çıkabilir.Zatürre olan hastalar tipik olarak grimsi renktedir, kaygılı görünürler ve ateş genellikle 39 derecenin üzerindedir. Zatürreye neden olan bakteriler, aynı zamanda kan ile tüm vücuda yayılarak bakteriyemi adı verilen tablo ve beyin zarında da menenjit gibi ciddi enfeksiyonlara neden olabilirler.
Bu bakteriler zatürreye, neden olduklarında, her 20 vakadan biri ölümle sonuçlanmaktadır. Türkiye’ de her yıl ortalama 500 bin kişinin bu hastalığa yakalandığı tahmin edililmektedir. Özellikle küçük çocuklar yaşlılar kalp şeker böbrek ve akciğer hastalarında (KOAH, bronşit) ölümlere yol açabilmektedir Kronik hastalıkların varlığı nedeniyle zatürre hastalığı gelişme riski artmış hastalar Kardiyovasküler hastalıklar Akciğer hastalıkları Diyabet Alkolizm Karaciğer sirozu Beyin-omurilik sıvısı kaçağı Zatürre ve Çocuklar
Dünya Sağlık Örgütü
(WHO) raporlarına göre, dünyada her yıl 5 yaş altında 10.5 milyon çocuğun önlenebilir 5 hastalıktan öldüğünü, bu ölümlerin yüzde 28’inin zatürreden kaynaklandığını kaydetti.Gelişmekte olan ülkelerde en sık görülen 5 ölüm nedeni arasında olan zatürrenin Türkiye’de 0 yaş grubu ölümlerinde ikinci, 5 yaş altı ölüm nedenleri arasında da birinci sırada bulunduğuna dikkati çeken Hacımustafaoğlu, Zatürre dünyanın pekçok ülkesinde olduğu gibi ülkemizde de çocuk ölümlerinde birinci sırayı almaktadır
Bebeklere anne sütü verilmesi çok önemlidir. Anne sütü, bebeklerin bağışıklık sistemini güçlendirmektedir. Ayrıca birçok hastalığın zatürrenin nedenleri arasında bulunduğu dikkate alınarak, çocuklara hastalığa karşı kızamık, boğmaca ve tüberküloz aşıları yapılmalıdır. Zatürrenin, erken tanı ve etkin tedavisi, hastalığın gidişatının kötü olmasını engeller.
Zatürre Belirtileri Nelerdir?
- • Titreme, İştah azalması
• Sarı veya yeşil renkte balgam çıkartmak
• Pas renginde olan koyu kırmızımsı kıvamlı balgam
• Göğüs ağrısı, Boğaz ağrısı, Kemik ağrısı
• Kuru ve hırıltılı öksürük
• Soluk alındığı zaman sırta çivi batırılıyormuşçasına duyulan ağrı hissi
• Şiddetli baş ağrısı, baş dönmesi, bayılacak gibi olma
• Şiddetli bir titremenin ardından ateş yükselmesi
• Şuur kaybı, dalgınlık, algılama bozuklukları
• Yorgunluk, halsizlik
• Önde meme bölgesi ve arkada ise kürek kemiğinin ucunda duyulan ağrı
• Solunum hareketleri ve öksürüğe bağlı olarak şiddetlenen göğüs ağrısı
• Dudaklarda oluşan uçuklar
• Aşırı susama, Hızlı solunum
• Yüzde şişme, Kuru ve beyaz dil
• Dudaklarda mavileşme
• Miktarı azalmış ve bekletildiğinde açık renk tortu bırakan idrar
• Koma
Zatürrenin Nedenleri ve Türleri?
İltihaplanmaya virüs, bakteri veya mantar gibi mikroorganizmalar neden olur. Zatürreye yol açan otuzun üzerinde mikroorganizma bilinmektedir. Hastalığı oluşturan etkenler üç grupta toplanabilir: Canlı hastalık etkenleri, fiziksel etkenler, kimyasal etkenler. Canlı etkenler arasında virüsler, parazitler, mantarlar vb; fiziksel etmenler arasında tozlar, yabancı cisimler, zararlı ışınlar vb; kimyasal etkenler arasında ise lipidler, klor, azotoksit buharı ve üremi sırasında ortaya çıkan bazı zehirli maddeler gösterilebilir.
Zatürre Tedavisi Nasıl Yapılıyor?
Hekim, hastasına zatürre tanısı koyduğunda öncelikle tedavinin hastanede yatarak mı, yoksa ev ortamında mı olacağına karar veriyor. Bu kararda hastalığın ağırlık derecesi, fizik muayene bulguları, röntgendeki yaygınlık derecesi, altta yatan başka bir hastalığın olup olmaması ve hastanın yaşı gibi kriterler göz önüne alınıyor. Hastaneye yatırılan hastalarda damardan antibiyotik tedavisi uygulanıyor. Bu arada sıvı takviyesi, ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar ve balgam söktürücü ilaçlar veriliyor. Erişkinlerde ateş devam edebiliyor ve genellikle hastalar ateşten dolayı çok endişeleniyorlar.
Ancak antibiyotik başladıktan sonra 3 gün boyunca ateşin yüksek seyredebiliyor. Ağırlık kriterlerine göre bazen hastanın yoğun bakım koşullarında tedavisi de gerekebiliyor. Ev ortamında tedavi edilen hastalarda da yine ağızdan alınan antibiyotikler, ağrı kesici ve ateş düşürücüler ve balgam sökücü ilaçlar kullanıllabiliyor. İstirahat etmek de hastalığın iyileşmesini kolaylaştırıyor.
Zatürre Hangi Hastalıklarla Karıştırılıyor?
Zatürre, bazen akciğer kanseri ile karıştırılabiliyor. Bazen de her iki hastalık bir arada bulunabiliyor. Özellikle “Bronkoalveoler” tipteki akciğer kanserleri röntgende zatürreyi taklit ediyor. Tedaviye rağmen röntgende uzun zaman gerilemeyen zatürrelerde bu hastalıktan şüpheleniliyor. Yine ülkemizde sık görülen tüberküloz (verem) hastalığı da bazen zatürre ile karıştırabiliyor.
Zatürreye Yakalanmayı Kolaylaştıran Etkenler Neler?
İleri yaş, sigara kullanımı, kalp hastalığı, kronik akciğer hastalığı, alkol kullanımı, şeker hastalığı, kanser ve kemoterapi tedavisi, bağışıklığı baskılayan ilaç kullanımı gibi durumlarda kişiler daha kolay zatürreye yakalanıyor.
Zatürreden Nasıl Korunabilirsiniz?
Genel olarak beslenme ve uyku düzenine dikkat etmek, sigara ve alkolden uzak durmak, spor yapmak, eğer varsa altta yatan kronik hastalıkları stabil düzeyde tutmak, grip ve zatürre aşısı olmak başlıca korunma tedbirleridir.
Zatürre Hem Çocuklarda Hem Yetişkinlerde Ölümcül Olabilir?
Dünyada en çok öldüren bakteri olarak bilinen pnömokok bakterisi zatürrede, kulak iltihaplarında, sinüzitte, menenjitte, kana bakteri karışması anlamına gelen bakteriyemide en sık görülen etken. Bu sebeple “Zatürre aşısı” sadece zatürreye karşı korumuyor, bu hastalıklara karşı da koruyor. Genişletilmiş Bağışıklama Programı kapsamında bu aşı tüm çocuklara yapılmaya başladığından beri pnömokok bakterisine bağlı menenjit vakalarında çok büyük azalma görüldü. Türkiye’de iki sene önce çocuklardaki menenjit oranı yüzde 40 iken, 2013 de yüzde 14’e kadar düştü dünyada ise bildirilen zatürre vakalarında yüzde 40 yakın azalma görülüyor.
65 Yaş Üzeri Kişiler 5 Yılda Bir Zatürre, Hher Yıl Grip Aşısı Yaptırmalı?
Pnömokok aşısında çocukluk çağındaki aşılama oranlarının Türkiye’de yüzde 97 gibi yüksek rakamlara ulaşarak oldukça başarılı bir noktaya geldiği belirtiliyor. Fakat yeniden hasta olma olasılığı küçümsenmemelidir bu sebeple ikincil hastalığı olan kişiler duyarlı ve farkında olmalıdır. 65 yaş üzeri kişilerin 5 yılda bir pnömoni (zatürre) aşısı, her yıl da grip aşısı yaptırmaları gereklidir.
Kronik Hastalığı Olanlar Mutlaka Zatürre Aşısı Yaptırmalı?
Dünyanın her yerinde çocuk aşılaması yetişkin aşılamasına göre daha yaygın ilerliyor. Genelde aşılama dünyanın her yerinde çocuklara bir program dahilinde devletler tarafından uygulanarak başlamıştır. Yetişkinler için dünyada henüz böyle bir uygulama bulunmamaktadır. Yetişkin aşılamaları dünyada bu işi en iyi yapan İskandinav ülkelerinde bile %50’leri geçmiyor. Bizim gibi ülkelerdeyse, gripte oran biraz daha yüksek olsa da pnömokok aşısı dediğimiz zatürreye karşı aşılanma oranı yüzde 1’in altında.
