Zatülcenp Nedir Kısaca?

Zatülcenp Hastalığı Nedir? Plörezi, akciğerleri çepeçevre saran zarların arasında sıvı toplanmasıyla sonuçlanan hastalıkların genel ismidir. Halk arasında zatülcenp adıyla bilinir. Her yaştan insanda görülebilir. Tüberkülozdan kansere, kalp yetersizliğinden romatizmal hastalıklara kadar 50’den fazla nedeni vardır. ABD’de yılda 1 milyon kişide plörezi tanısı konduğu istatistiklerle saptanmıştır. Ülkemizde de çok görülen akciğer hastalıklarından biri olan plörezinin nedenleri içinde gençlerde tüberküloz, yaşlılarda ise kanser ve kalp yetersizliği ilk sıralarda gelir. Zatürenin neden olduğu plörezilere ise her yaşta rastlanabilir.

Plörezinin belirtileri esas hastalığa bağlı olarak değişirse de, kuru öksürük, yan ağırısı ve nefes darlığı gibi belirtiler tüm hastalarda vardır.

Ağrı Hastalığın ilk belirtisi göğüs duvarının tek bir noktasında duyulan ağrıdır. Sırtta, göğüste veya göğsün yan taraflarında olabilir. Ağrınınen önemli özelliği, derini nefes alırken, öksürürken, hapşırırken bıçak ucu batar tarzda ve şiddetli olmasıdır. Nedeni, iltihaplanmış akciğer zarlarınınsolunum hareketleri sırasında birbirlerine sürtünmesidir. Hasta ağırının en çok olduğu noktayı parmağı ile gösterir. İşte, bu nokta dinleme aleti ile dinlendiğinde frotman ismi verilen özel bir ses duyulur. Bu ses hastalar tarafından da işitilebilir ve meşin gıcırtısı veya karda yürürken çıkan seslere benzetilir.

Öksürük Plörezili hastalarda kuru bir öksürük de hemen her zaman vardır. Nedeni, akciğer zarlarındaki öksürük refleksi doğuran noktaların uyarılmasıdır. Plörezi öksürüğü kurudur, yani hastalar balgam çıkarmazlar. Öksürük, ağırıyı artırdığı için son derece rahatsız edicidir. Hastalar öksürürlerken hasta olan taraflarının üzerine yatarak ağrıyı önlemek isterler.

Nefes darlığı Akciğer zarları arasında biriken sıvının miktarına bağlı olarak nefes darlığı da vardır. Nedeni, sıvının akciğerleri sıkıştırarak hareketlerine engel olmasıdır. Nefes darlığı, önceleri sadece eforlar sırasında ortaya çıkarken, sıvı miktarı arttıkça oturur durumda bile nefes darlığı hissedilebilir. Sıvı miktarı çok olan hastalar, sırtüstü yatamadıkları gibi, ancak sıvaının bulunduğu tarafın üzerine yatmakla rahat edebilirler.

Zatülcenp Neden Olur?

Çeşitli mikropların ya kan, ya da lenf yolu ile göğüs zarına varması, ya da komşu organlardaki iltihapların doğrudan doğruya bu zara bulaşması zatülcenpe yol açar. Böylece, iltihaba uğrayan zar normal özelliğini kaybeder, iltihap ürünlerinin birikmesi zarı kalınlaştırır, esneklik kaybolur, ağrı derin acı verecek şekilde şiddetlenir

Zatülcenp, biri sulu, biri kuru olmak üzere iki şekil gösterir. Sulu zatülcenpte akciğerle göğüs boşluğu arasında özel bir sıvı toplanır.

Zatülcenpin sebebi %90 verem mikrobudur. Ayrıca romatizma, frengi, kanser, kalp yetmezliği, zatürree, akciğer apsesi, siroz urları, nefrit, nefroz gibi böbrek hastalıkları da göğüs boşluğunda su toplanmasına yol açabilir. Saydığımız hastalıklar dışında çeşitli kazalarda da göğüs zarı iltihaplanabilir. Meselâ delici, batıcı, kesici aletlerle, mermilerle olan yaralanmalarda, kaburga kemikleri kırılıp bu boşlukta kan toplanabileceği gibi mikropların araya karışmasiyle ağır iltihaplanmalar da olabilir.

Belirtiler. — Kuru olsun, sulu olsun, zatülcenpin ilk belirtileri yan ağrısı, öksürük, ateş, halsizlik, iştahsızlıktır. Kuru zatülcenpte, özellikle soluk alma sırasında, iltihaplı zarların birbirine sürtünmesinden dolayı yan ağrısı daha çoktur. Sulu zatülcenpte ise, su toplanmaya başladıktan sonra sürtünme azaldığı için yan ağrısı oldukça hafifler.

Zatülcenpte ateş yavaş yavaş artabileceği gibi, bazen titremeyle, şiddetli yan ağrısı ile birdenbire de yükselir. Hastalığın gidişi hızlı da, yavaş da olabilir. Göğüs boşluğunda toplanan suyu bazen birkaç hafta içinde vücut emer, hiçbir iz bırakmadan yok olabilir. Bazen de suyun çekilmesi 3-6 ay uzayabilir. Hastalığın sonunda zarlarda kalınlaşma, yapışıklık kalabilir. Sulu zatülcenpte, lâboratuvar muayenesi yapmak, solunum güçlüğünü hafifletmek gibi sebeplerle, kaburgalar arasından iğne sokularak, göğüs boşluğundaki su boşaltılabilir

Zatülcenp Tedavisi?

Sebep çoğunlukla verem mikrobu olduğuna göre zatülcenpte, tedavi genel olarak, verem tedavisinin aynıdır. Hastalık başka bir sebebe dayanıyorsa tedavi ona göre uygulanır. Zatülcenpte istirahate, iyi beslenmeye bilhassa dikkat etmelidir. Hastalık geçtikten sonra da daima tedbiri elden bırakmamalı, hasta kontrol altında bulundurulmalıdır.

Verem mikrobundan ileri gelen zatülcenplerde, verem basiline etkili özel ilâçlardan streptomisin, P.A.S., izonikotinik asidi ve benzerleri kullanılır. Yan ağrısına, ateşe, soluk darlığına karşı çeşitli ilâçlar verilir. Hastalık geçinceye kadar yatak istirahati şarttır. Nekahet de uzun sürmelidir. Bir verem intanı geçirildiği asla unutulmamalı, 3-5 yıl zaman zaman hastanın kontrolü yapılmalıdır. Hastaya yiyecek olarak, bol vitaminli, yüksek kalorili, proteince zengin, kolay sindirilir besinler verilir

Veremden başka sebeplerle olan plörezilerde genel tedavi yanında mikrobun cinsine göre özel ilâçlar verilir, zatülcenp yapan hastalık için gerekli tedavi uygulanır.