Tulum Nedir

Tulum Nedir

Tulum, Anadolunun kuzeydoğusunda Rize, Artvin ve Erzurum ispir, Bayburt çok sık olmasa dahi illerinde Karadenizli hemşerilerimiz tarafından kullanılan nefesli bir halk çalgısının adıdır. Trakya bölgesi, Balkan yarımadası ve iskoçyada kullanılan gaydadan en önemli farklı pes sesleri kontrol edebilen boruya sahip olmamasıdır

Tarihçe iskoç gaydasının atası olan gayda – tulum benzeri nefesli sazların Romalılar tarafından Anadolu veya Trakya üzerinden kıta Avrupasına taşındığı teorisi genelde kabul görmektedir. 17. yüzyılda bölgeye gelen Evliya Çelebi seyahatnamesinde dankiyo tulum sazı ve Sazende-i dankiyo düdüğü olarak tanımladığı enstrumanı Trabzon Lazlarının icat ettiğini bildirmiştir

Bununla birlikte Antik Yunanca olup Hayvan derisinden yapılmış torba anlamına gelen dankiyo kelimesi bugün neredeyse hiç bilinmediği gibi dini sebeplerle ya da küçükbaş hayvancılığın terkedilmesiyle unutulmuştur 1923 mübadelesine kadar Rumlar tarafından özellikle Maçka ve Kuzey Gümüşhanede Krom, Santa, imera yoğun olarak kullanılmaktaydı

Bunun yanı sıra Bayburt un kuzeyinde yer alan ve Trabzon a komşu olan bazı köylerde kullanılmaktadır. 1970 lere dek Holo boğazı köylerinde de çalındığı bilinmekte, kemençenin bazı parçaları çalmak için tulum gibi akort edildiğinden Trabzon folklorunda etkisi sürmektedir. Günümüzde tulumun tek enstruman olarak kullanıldığı bölge Hemşinlilerin yaşadığı Rizenin Hemşin ve Çamlı hemşin ilçesidir

Bununla birlikte Çayeli ilçesinden doğuya doğru Lazların yaşadığı Rizenin Pazar, Ardeşen, Çamlıhemşin, Fındıklı ve Artvinin Arhavi, Hopa, Borçka,Yusufeli ilçelerinde ve Gürcistan sınırında geleneksel olarak çalınır. Artvinin, iç bölgelerinde Gürcüler tarafından da geleneksel enstruman olarak kullanılmakta. iç bölgelerde Tatos dağları sınırından itibaren yerini davul-zurnaya bırakmaktadı