Tufanbeyli Tarihi
Tufanbeyli ilçe olmadan önce Saimbeyli ilçesine bağlı bir bucak merkezi idi. Bu dönemde Höketçe adını taşıyordu. 1 Nisan 1958 tarihinde Saimbeyliden ayrılarak Mağara adı ile ilçe merkezi oldu. 30 Nisan 1958 de belediye teşkilatı kurulmuştur. Mağara adı 1967 yılına kadar devam etmiştir. Belediye meclisinin 15/02/1965 tarih ve 8 sayılı kararı ile Mağara adının değiştirilerek Cukurova Bölgesi Kuvayi Milliye Kumandalarından ve istiklal Harbinde bu çevreye büyük yararlıkları dokunan, Aydınoglu Osman Tufanbeyin adına izafeten Tufanbeyli, olması teklif edilmiş. tbmm ce Tufanbeyli olarak değiştirilmiştir
ilçe bu safhaya gelinceye kadar üç isim değiştirmiş, bu isimlerin nereden geldiği araştırılmış ve aşağıdaki gibi açıklanmıştır Magara adı için üç rivayet vardır. Birincisinin Şar kraliçesi Mariyeden geldiği söylenir. Bunun hakkında kesin bir kayıt yoktur. ikinci görüş bu yerleşim merkezinin etrafı dağlarla çevrili olduğu için mağaraya benzetildiğinden dolayı bu ismi aldığı rivayet edilir. Ama bu görüş çok zayıftır. Üçüncü rivayetin hikayesi daha farklıdır. ilçe halkı birkaç kabile halinde yaklaşık bundan 300 yıl kadar önce bir cinayet yüzünden Elbistanın Büyük Yapalak Köyünden gelmiştir.
Bunlardan bir kabile şimdiki Çukurkışla Köyü yakınlarındaki mağaraya, diğer bir kabilede Şar Köyü yakınlarındaki bir mağaraya yerleşirler. Bu iki akraba kabile zaman zaman birbirlerine ziyarete gidip gelirlermiş. Bu gidiş ve dönüşlerde nereye gittin, mağaraya gittim, nereden geldin, mağaradan geldim derlermiş
Sonraları bu mağara kelimesi halkın dilinde şaka konusu bile olmaya başlamış. Şakaları arasında birbirlerine hadi ordan mağaralı derlermiş. Daha sonra bu kabileler bir arada yaşamaya başlamışlar. Yerleşim merkezlerine de Mağara adını vermişler. En kuvvetli rivayette budur. Daha sonra yukarıda anlatıldığı şekilde Tufanbeyl ismini almıştır.
ilçe halkının nereden geldiği günümüzde kesin olarak bilen yoktur. Ancak dilden söylenerek gelen bilgilere göre bundan yaklaşık 300 yüz yıl kadar önce 30 kadar aile Bozdağından gelmiştir.
Halkın bir kısmı ise önce gelenlerden tahminen 30 yıl sonra Elbistanın Büyük Yapalak köyünden gelmişlerdir. Bir cinayet yüzünden oradan ayrılan bu kabilenin bir kısmı şimdi Çukurkısla diye bilinen yerde bir kısmı ise Şar Köyü yakınlarında bulunan mağaralara yerleşmişlerdir. Daha sonra ilçenin şimdi bulunduğu yere yerleşmişlerdir. Daha önce anlatılan üçüncü rivayette olduğu gibi buraya mağara adını vermişler. Büyük Yapalaktan gelen ailelerde Sakar Süleyman adındaki bir şahısta bir kaç aile ile Yamanlı köyüne yerleşmişlerdir
Burada bir müddet kalıp çoğalmışlar. Önce Bozdağından gelenler biraz zayıf oldukları için Yamanlıdakilerler birleşmek istemişler, görüşmelerden sonra Yamanlıdan Hüseyin Ağa isimli ileri gelen birini getirip kendilerine bey yapmışlar. Yamanlıda bulunan Büyük Yapalaklılar günün birinde salgın bir hastalığa yakalanmış, cok insan ölmüş. Bunun üzerine bu yerin uğursuz olduğunu ileri sürerek Yamanlıyı terk etmişler ve kabile kabile gelip Mağaraya yerleşmişler. Yamanlıdan gelenlerle birlikte burayı büyük yerleşim merkezi haline getirmişler