Siirt Tarihi

Siirt Tarihi

Merkez ilçedeki 14 Eylül ilk öğretim Okulu ile 14 Eylül şeref lisesinin adının kaynağı Atatürkün Siirte geliş tarihi olan 14 Eylülün anısına verilmiştir Atatürkün siirte Gelişi Atatürk doğu cephesi kolordu komutanıyken muş ve Bitlisin kurtarılması amacıyla 14 Eylül 1916 tarihinde Siirte, gelmiştir. 14 Eylül tarihi Cumhuriyetin 50. yılı olan 1973 yılından bu yana siirtin, şeref günü olarak kutlanmaya başlanmıştır. Her yıl 14 Eylül günü Siirtin şeref günü olarak çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır

Siirt Adının Kaynağı Siirt adının Sami Dilinden geldiği öne sürülmektedir. Bazı kaynaklarda bu adın,Keert Kaarat sözcüğünden kaynaklandığı yazılıdır. Siirt, sözcüğü, isim kaynaklarında Esart, Sairt, siirt, Siird gibi çeşitli biçimlerde kullanılmıştır. Süryaniler kente Seerd yöresel söyleniş biçimiyle Sert demişlerdir. XIX. Yyda Sert, Seerd, Sört, Sairt, olarak kullanılmış, günümüzde de Siirt biçimi ile benimsenmiş. Diğer bir kaynakta Siirt isminin, Seert anlamındaki üç yermanasına geldiği söylenir.

Siirt adının nerden geldiği konusun da değişik görüşler vardır. Bazı kitaplarda şöyle geçmektedir.Doğu Anadolu tarihi adlı kitap Siirt, Sert, Kamus adlı kitapta Tiğrakent olarak geçmektedir.

Şimdiki Siirt, eski Siirtin üstündeki sırtlarda kurulmuş olduğu için yukarıda sözü edilen Sırt kelimesi mevki ve kelime ilgisi bakımından daha uygun olarak görülmektedir

Siirt, Mezopotamya ve Anadolu uygarlıklarının kesiştiği bir alanda kurulmuştur. Bu yüzden kuzeyinde ve güneyinde ortaya çıkan uygarlıklar, yörenin kültürel gelişmesinde etkili olmuştur. Bölgenin dağlık oluşu ve ulaşım imkanlarının yetersizliği, gelişmiş kentler in kültür merkezlerinin ortaya çıkmasını engellemiştir.

Güneydoğu Anadolu tarih öncesi araştırmaları karma projesi kapsamında, Siirt ilinde yapılan yüzey araştırmalarında Neolitik, Kalkolitik, Tunç ve Helenistik, Roma, Bizans – islam ve Ya kınçağı kapsayan dönemlere ait buluntular ortaya çıkarılmıştır. Günümüzdeki Kültürel yapı Türk- islam, kültürünün etkisiyle biçimlenmiştir

M.Ö.3000 islam Uygarlıkları Dönemi i.Ö.3000 ve 2000 lerde güneydoğu toroslar iki kültür alanını birbirinden ayırmaktaydı.Güneyde Mezopotamyada gelişmiş bir tarım kültürü, kuzeyde ise doğu anadolunun yüksek yaylasın da ilkel tarımcılığa ve hayvancılığa dayalı daha yavaş gelişen bir kültür vardı. iki kültürün kesiştiği yerde bulunan Siirte yayla kültürü özellikleri görülmekteydi.

islam Uygarlıkları Dönemi 639da Elcezirenin fethi için görevlendirilen ilyas Bin ganem diyarbakır yöresini islam mücahidlerine açtığı zaman Siirte aynı akibete uğramıştır. Diyarbakırın zaptında mühim hizmetleri bulunan Halit Bin velid Hasankeyf savaşında muzaffer olduktan sonra sıra Siirte yürümüş şehrin o zamanki hakimi Hersolu iteatini arz ederek, Şehri teslim etmiştir. Bundan sonra siirt hakimliğine sahabeden olan Hişşam oğlu hakem tayin olunmuştur

Anadolu Selçukluları ve Osmanlı Dönemi Malazgirt savaşından sonra Türkler Anadoluya yerleşmeye başlamış ve Büyük Selçuklu Devleti nin isteği dışında küçük Türk devletçikleri kurulmuştur. Siirt yöresi Hasankeyf Artuklu ların yönetimindeydi. Artuklulara bağlı göçebe Türkmenler yöreye yerleşmiş, Artuklu beyleri ve askerleri kentlerde Türkleşmenin çekirdeğini oluşturmuşlardır. Beylerinin Alp, inanç, Yağbu gibi Türk adlarını kullanmaları Artuklularda Türkmen geleneğinin güçlülüğünü göstermektedir. Bağlı oymaklara Ok gönderme biçimindeki Orta asya Geleneğide Artuklarda sürmekteydi.

19.Yüzyılda Siirt XIX.Yy.içerisinde siirtte meydana gelen tek siyasal olay 1894 tarihinde Sasonda mey dana gelen ermeni ayaklanmasıdır.Rusya ve irandaki ermeni komitelerininde kışkırt ması ile büyük bir isyan olayı ile karşılaşıldı. Bu durum karşısında Osmanlı Devleti sert tedbirler almak zorunda kaldı. Sason ayaklanması ingiltereyi harekete geçirdi çünkü ermeni meselesi Rusya ve ingiltereyi menfaat çatışmasında birleştiriyordu. ingiltere ermenilerin bağımsızlığını isterken Rusya ermenilerin Rusya ya katılmasından yanaydı. Merkezi Tifliste olan ermeni hınçak komitesi ile taşnak sutyun komiteleri nin amacı Osmanlı imparatorluğundaki ermenilerin Rusya ve irandaki bütün ermenilerle bir leştirip bağımsız bir ermenistan devletinin kurulmasını sağlamaktı.

Ermenilerin vergi vermemek ve Hükümet memurlarına pasif direnişte bulunmak üzere daha önceden anla şmaları da olayların genişlemesinde etkili olmuştur.Ermenilerin başlattığı bu ayaklanma yı II.Abdülhamitin görevlendirdiği VI .Ordu bastırmıştır..

Cumhuriyet Döneminde Siirt Cumhuriyet döneminde Siirt, komşu illerle dahi ilişkisi sınırlı ticaret yollarından uzak bir yerdi. Cumhuriyetin ilk yıllarında gerçekleştirilen dönüşümler yöreyi pek az etkilemiş geleneksel, toplumsal, kültürel yapı uzun süre korunmuştur. işte Cumhuriyetin ilan edilmesinden sonra Siirtte, görülen önemli olaylar