Ortaç Nedir? Bir adın bir ismin sıfatı gibi kullanılarak sıfat tamlaması görünümlü yan cümlecik oluştururlar. Bir sözcüğün sıfat fiil olarak adlandırılabilmesi için mutlaka sıfat fiil (ortaç) eklerinden birini (-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş) almak zorundadır. Tabi ki Türkçemizde, ortaç eklerini alan her sözcük ortaç değildir.
varlıkları belirttiği ya da nitelediği için sıfat ve ad gibi kullanılabilen, tümleç alarak yan önerme kurabildiği için eylem sayılan, eylem soylu sözcük; örneğin akacak kan damarda durmaz tümcesinde akacak, bunu söyleyen kim? tümcesinde söyleyen sözcüğü ortaçtır.
Ortaç Nedir Sıfat-fiiller, fiilimsilerin tamamı gibi “fiil” kök veya gövdelerinden belirli ekleri alarak türeyen kelimelerdir. Bu kelimeler cümlede “sıfat” görevi ile kullanılır. “Ortaç” olarak da bilinen sıfat-fiiller, fiilimsilerin üç grubundan bir tanesini oluşturur. Sıfat-fiiller fiil kök veya gövdelerine getirilen “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” ekleriyle oluşturulur.
Sıfat-fiil eklerini “Anası mezar dikecekmiş.” şeklinde kodlayarak ezberlemeniz mümkündür. Bu ekler, fiillerin cümlede sıfat olarak kullanılmalarını sağlar. Örneğin, “sön-” fiiline “-müş” sıfat-fiil eki geldiği zaman “sönmüş” sıfatı oluşur ve bu kelime cümle içerisinde herhangi bir ismi niteler halde kullanılır.
“Süslemeler arasındaki sönmüş balonları topladık.” cümlesinde görüldüğü üzere, sıfat-fiil ekini alan kelimeler cümle içerisinde mutlaka bir ismi nitelemelidir.
Fiil Kök ya da Gövdelerine -en (-an), -esi (-ası), -mez (-maz), -ar (-er), -dik (-dik, -dük, -tık …), -ecek (-acak), -miş (-mış, -müş, -muş) ekleri getirilerek türetilmiş eylemsilere ortaç denir.
Örnek
- 1) Kırda açan çiçekleri çok severim.
2) Toplantıda hep tanıdık yüzler vardı.
3) Daha görülecek günlerimiz var çocuğum.
4) Yıkılası gurbet ayırdı bizi.
5) Asker koşar adımla komutanın yanına geldi.
6) Dönülmez akşamın ufkundayım.
7) Mayın tarlasına düşmüş bir deli gibiyim.
8) Sönmeyen bir ateştir Türklük.
ORTAÇ NE DEMEK? TDK’YE GÖRE ORTAÇ ANLAMI
Ortaç kelimesi günlük hayatta ve hayatımızda sıklıkla kullanılan kelimelerden bir tanesidir.Ve buna göre ortaç kelimesinin TDK sözlüğündeki anlamı şu şekilde ifade edilir.
– Sıfat-fiil
ORTAÇ KELİMESİNİ İÇEREN BİRLEŞİK KELİMELER
durum ortacı