Linux işletim Sistemi
helsinki üniversitesinin parlak bir öğrencisi olan linus torvalds, 1991 yılında yeni bir işletim sisteminin ilk sürümünü geliştirmeyi başardı. ancak linux adını verdiği bu işletim sisteminin 13 yıl sonra microsoftun windows sürümlerine karşı önemli bir alternatif olabileceğini herhalde kendisi bile düşünmemişti. şimdi gelin, bilgisayar kullanıcılarının büyük ilgi gösterdikleri linuxu daha yakından tanımaya başlayalım.
linux nedir
özet olarak linux unix ortamının üzerine kurulmuş, neredeyse tüm bilgisayarlar için uygun olan, ücretsiz bir işletim sistemidir. linus torvalds, işletim sistemini yeni geliştirdiği günlerde ücretsiz dağıtım ve kaynak kodlarının açık olmasına büyük önem vermiştir. bu sayede linuxun kullanıcılar tarafından tekrar tekrar programlanabilmesi mümkün olabiliyordu. zaten linuxun kısa sürede bu kadar gelişmesinin altında yatan ana neden de, sayısız programcının işletim sistemi üzerinde çalışma fırsatını bulmuş olmasıdır. peki ama tüm bunlar ne anlama geliyor?
torvalds, sıfırdan başlayarak programladığı linux işletim sisteminin adını kendi isminden esinlenerek seçmiştir. ancak linux, gnu adıyla bilinen bir projenin parçası olduğu için gnu/linux olarak anılmaktadır. kaynak kodunun internet üzerinde ücretsiz olarak dağıtılması ve yayınlanması sayesinde birbirinden farklı şirket ve programcılar, bu işletim sisteminin gelişimine sürekli olarak katkıda bulunmuşlardır.
daha çok farklı kişilerin bireysel çabalarıyla beslenen linux, altın çağına 1998yılında ıbm, oracle, borland ve corel gibi devlerin bu yeni işletim sistemine verdikleri desteği açıkça ortaya koyduklarında ulaşabildi. linuxun yanında yer almayan tek şirket ise, birçoğumuzun kullandığı windows işletim sistemlerini geliştiren microsofttur.
gnu/lınux felsefesi
kaynağı olmayan yazılım yoktur… bu söylem belki ilk bakışta çok büyük bir anlam içermiyormuş gibi görünebilir ancak linuxun ve gnu projesinin felsefesini ortaya koyması açısından oldukça önemli. linux open source, yani açık kaynak koduna sahip olan bir yazılımdır. ancak kaynak kodlarının herhangi bir kazanç beklentisi olmadan dağıtılmasının altında yatan tek amaç, bu tip yazılımları ücretsiz hale getirmek değildir. açık kaynak kodları, programcılık bilgisi olan herkesin yazılımı geliştirmeye destek olmalarını sağlamaktadır.
kaynak kodlarını ücretsiz olarak temin edemediğimiz yazılımlarda ise böyle bir durum söz konusu olamaz. çünkü ticari yazılımları geliştiren ekipler, programı nasıl uygun görürlerse o şekilde değiştirmek isterler. eğer tüm programların kaynak kodları açık olsaydı, herhalde hiçbir yazılım üreticisi bu işten yeterli kazancı elde edemezdi. dolayısıyla ticari amaçlarla geliştirilen yazılımlarda herhangi bir kişiselleştirmeden bahsetmek mümkün değildir.
kısacası linux, dünya üzerinde binlerce programcının bağımsız olarak geliştirdiği ve her geçen gün birkaç adım daha ileriye giden örnek bir yazılımdır. örnek diyoruz çünkü linux, yazılım dünyasında ticari kuralların dışında kalarak da faydalı programlar üretilebileceğinin en güzel kanıtıdır.
nasıl temin edilir
eğer hızlı bir internet bağlantısına sahipseniz, linuxu internet üzerinden rahatlıkla indirebilirsiniz. fakat bu işletim sistemine ilgi duyanlar, işe koyulmadan önce karşılarında pek çok değişik linux sürümü bulacaklarını da bilmelidirler. farklı siteleri dolaştıkça farklı sürümleri bulabilirsiniz ama unutmamanız gereken önemli bir detay var… bu web siteleri kurulum konusunda yol gösterseler de, bundan öte bir destek sağlamıyorlar.
linux işletim sistemi, pek çok yazılımı kendi bünyesinde barındırmaktadır ve tüm bu yazılımlar da ücretsiz olarak hizmete sunulurlar. ancak dilerseniz, işletim sisteminiz için ücretli programlar satın alma şansına da sahip olabilirsiniz. üstelik bu tip programları satın aldığınızda teknik servis garantisini de elde etmiş olursunuz.
eğer linuxu internetten indirmekle uğraşmak istemiyorsanız, cd veya dvd üzerine kaydedilmiş linux sürümlerini piyasadan temin edebilirsiniz. tabii bu durumda küçük bir ödeme yapmayı da göze almanız gerekecek.
linux, aslında bilgisayar konusunda yeterli tecrübeye sahip olmayan son kullanıcılar için çok da kolay bir işletim sistemi değildir. ancak farklı sürümlerin geliştirilmesi ile birlikte, kullanıcı dostu bir işletim sistemi olma yolunda hızla ilerliyor. örneğin piyasada bulabileceğiniz birçok farklı sürümde, kullanımı ve kurulumu basitleştirecek araçlara yer verilmektedir.
windows işletim sistemlerinde olduğu gibi, linuxun da türkçe sürümleri bulunmaktır. eğer bu sürümler hakkında ayrıntılı bilgi edinmek isterseniz, www.linux.org.tr ve www.turkcelinux.com adresleri sizin için yeterli olacaktır.
farklı arayüzler
linux işletim sistemi, aslında iki farklı arayüze sahiptir. daha çok ilk dönemlerde kullanılan ve microsoftun dos adını verdiği işletim sistemine benzeyen birinci arayüz, iletişimi kısa komutların girilmesi sayesinde gerçekleştirir. bu arayüz grafik tabanlı değildir ancak son derece hızlı çalışır ve oldukça güvenlidir.
yeni nesil linux sürümlerinde kullanılan arayüz ise tamamen grafik tabanlıdır ve windowsu hatırlatır. grafik tabanlı arayüzü kullanan en tanınmış linux sürümleri, kde ve gnomedur.
artıları ve eksileri
linux işletim sisteminin en büyük avantajı, tamamen ücretsiz olması ya da çok düşük bir ücret karşılığında satın alınabilmesidir. her iki durumda da, işletim sistemi ile birlikte kullanacağınız özel programları elde etmiş olursunuz. çünkü linuxun ücretsiz olmasını sağlayan felsefe, linux altında çalışan özel programlar için de geçerlidir.
linux, birkaç yıl öncesinin donanım özelliklerine sahip olan bilgisayarlarda bile rahatlıkla çalışacaktır. özellikle sistem hatalarına karşı çok güçlü bir işletim sistemi olan linuxun kolay kolay çökmemesi, kullanıcıları çeken özelliklerin başında gelir. pek çok karmaşık programı aynı anda açsanız bile bilgisayarınız sorunsuz bir şekilde çalışmaya devam eder.
linux, daha önce de belirttiğimiz gibi açık kaynak koduna sahip bir işletim sistemidir. eğer sistemde bir hata veya eksik tespit edilirse, dünyanın herhangi bir yerinde yaşayan bir programcı çok kısa sürede bu sorunu giderir ve gerekli olan yamayı hizmete sunar. üstelik bu yamayı temin etmek için ödeme yapmanıza da gerek yoktur.
ancak linux cephesinde her şeyin bu kadar toz pembe olduğunu da düşünmemelisiniz. her ne kadar kullanıcı dostu bir grafik arayüz sunmayı basarsa da, kurulum aşaması halen windows kadar kolay değil… ayrıca windowstan linuxa geçmeyi düşünen bir kullanıcı, aradığı tüm programları linuxta bulamayabilir. windows ile birlikte kullanıp çok beğendiğiniz bazı programların benzerlerine rastlayabilirsiniz ancak bunlara alışmak için zamana ihtiyacınız olacağın unutmayın.
linuxun önünde duran en büyük sorunların başında ise, hiç kuşkusuz donanım konusu gelmektedir. donanım üreticilerinin bu işletim sistemine hala yeterli önemi vermedikleri açıkça ortada. bu yüzden linux desteğine sahip olan donanımların sayısı çok da fazla değil. ancak bu sorunun her geçen gün biraz daha azaldığını da söylemeliyiz. windowsun sunduğu donanım desteğini yakın gelecekte linuxta da eksiksiz olarak görürseniz hiç şaşırmayın.
linux kime göre
linux, günümüzde daha çok profesyonel bilişimciler tarafından kabul görüyor. son kullanıcıların ise linux konusunda pek de heyecanlı olmadıkları açıkça ortada. bu durumun en önemli nedeni, hiç kuşkusuz linuxun windows kadar kolay bir kullanım sunamıyor olması. ayrıca windows için geliştirilen program sayısı, linux için geliştirilen programlara oranla kat kat daha fazla.
sadece oyunları ele aldığımızda bile, windows ve linux arasındaki çeşitlilik farkını rahatlıkla görebiliriz. windows altında çalışan oyunların büyük çoğunluğunu linux ile birlikte oynamanız mümkün değil.
türkiyede linux
www.linux.org.tr adresinden ulaşabileceğiniz linux kullanıcıları derneği, kar amacı gütmeyen önemli bir organizasyondur. öncelikli amaçları, açık yazılım konusunun ve gnu olarak bilinen serbest yazılımların gelişmesini sağlamaktır. ancak bu yazılımlar sadece linux işle tim sistemi ile sınırlı değildir. windows için geliştirilen açık kodlu yazılımlar da derneğin çalışma alanına girmektedir.
dernek, açık kaynak koduna sahip olan yazılımların türkçeleştirilmeleri konusunda da önemli bir görev üstleniyor. bu sayede linux ve benzer yazılımların herkes için kullanılır hale gelmeleri hedefleniyor. herkes dendiğinde aklınıza sadece ev kullanıcıları gelmemeli. derneğin hedef kitlesi arasında ticari kuruluşlar, okullar ve kamu kuruluşları da bulunuyor.
linux kullanıcıları derneğinin geçmişi çok da eskilere dayanmıyor. ilk olarak 1992 yılında bir araya gelen kullanıcılar, 1993 yılında linux@bilkentedu.tr grubu altında örgütlenmeye başladılar. ilk olarak 1995 yılında düzenlenen türkiyede ınternet konferansımda yüzyüze görüşme imkanı buldular. 1995ten 2000 yılının ortasına kadar türkiye linux kullanıcıları grubu adı ile anılan gönüllüler, 2000in mayıs ayında başlatılan girişimler sonucunda dernek statüsüne kavuştular. kasım 2001de, linux kullanıcıları derneği ismi ile ilk genel kurullarını gerçekleştirdiler.
eğer bu konulara ilgi duyuyorsanız ve projeye destek vermek istiyorsanız, hiç vakit kaybetmeden derneğe ulaşmanızı öneririz. çünkü kar amacı gütmeyen linux kullanıcıları derneğinin kapıları herkese açık.
linux ve programlar
windows işletim sistemleri ile birlikte kullanılan pek çok farklı program bulabilirsiniz. ancak aynı durum, ne yazık ki linux için geçerli değil. programlar çok çeşitli olmasa da merak etmeyin tüm ihtiyaçlarınızı karşılayacak en az bir ya da iki program bulacaksınız. daha çok alternatif isteyen kullanıcılar ise, linuxtan pek de memnun kalmayabilirler.
linux altında çalışan en popüler programların başında openoffice gelmektedir. openoffice, microsoftun office paketine oldukça benzeyen bir programdır. ayrıca dileyenler, linux ile birlikte gelen grafik işleme programlarını, hesaplama programlarını veya multimedya programlarını da kullanabilirler