Klavyenin Gizemleri
her şeyden önce, klavye üzerindeki tuşları iki kategoriye ayırabiliriz evrensel ve özel tuşlar. bunların yanı sıra eşzamanlı, yani aynı anda basılarak kullanılan bir dizi tuş kombinasyonu davardır. evrensel tuşlar, o anda kullanılan programdan bağımsız olarak kendilerine standart olarak atanmış fonksiyonu gerçekleştirirler. harf tuşları ve klavyenin sağ kısmındaki nümerik tuş takımının yanı sıra, imleci hareket ettirmeye yarayan yön tuşları ve silme işlemleri için kullanılan delete ile backspace tuşları evrensel tuşlar arasında yer alır.
özel tuşlar ise kullanılan programa göre farklı işlevler üstlenirler. f1, f2 gibi fonksiyon tuşları buna güzel bir örnektir. bu tuşlarla ilgili tek zorluk, belli programlarda özel işlevi olan herhangi bir f tuşunun başka bir programda başka bir işlev için kullanılabiliyor olması. bu karmaşayı önlemeye çalışan bazı programcıların sayesinde, f tuşlarının kullanımı yavaş yavaş standartlaşmaya başladı.
ancak şu ana kadar kesin bir sonuç alınabildiğini söylemek de oldukça zor. tuş kombinasyonları ise belli prosedürleri hızlandırmak için birden fazla tuşun aynı anda kullanılması sonucunda ortaya çıkarlar. kombinasyonlar sayesinde yazılım ile etkileşim kolaylaşır ve bazı işlevlere kısa yoldan ulaşmanız sağlanır.
bir belgedeki metinin belli bölümünü kopyalamak istediğinizde, bunu yapabilmek için farklı yöntemler tercih edebilirsiniz. menü çubuğunu kullanabilir, farenin sağ tuşundan faydalanabilir ya da en hızlı yöntem olarak ctrl ve c tuşlarına aynı anda basabilirsiniz. çünkü bu kombinasyon, kopyalama komutu vermeniz anlamına gelir. bu ve buna benzer tuş kombinasyonlarının kullanım şekilleri farklı işletim sistemlerinde değişiklik göstere-bilse de, genel kullanımın standartlaştırma çalışmaları devam etmektedir. kombinasyonların sayısı oldukça fazladır.
bu sayfalarda verilen örnekler ile bazılarını öğreneceksiniz ama ilerledikçe işlenen konuya göre daha fazla kombinasyonla tanışma olanağı da bulacaksınız.
evrensel tuşlar
del tuşu ile silmek üzerinde d-e-l harflerinin yer aldığı del tuşu imlecin sağındaki karakteri silmeye yarar. diyelim ki enter yazmak istediniz, ama entter yazmış bulundunuz. fazla olan tyi silmek için tek yapmanız gereken, imleci iki t arasına getirmek ve del tuşuna basmaktır.
backspace
enter tuşunun üzerinde bulunur ve sola doğru bir ok işareti taşımaktadır. bu tuş sola doğru silmeye yarar. önceki örneği ele alırsak, bu sefer imleci ikinci tnin sağına getirmek ve backspacee basmak gerekecektir.
page up – page down
bu tuşlar en çok word kelime işlemcisinde kullanılır. birincisi önceki sayfaya, ikincisi ise sonraki sayfaya geçmeye yarar. tuşlardan birine sürekli basılı tutulduğunda metinde yukarı veya aşağı yönde, her seferinde yaklaşık bir sayfalık aralıklarla geçişler yapılır. kısacası imleci belgelerin farklı noktalarına götürmenizi sağlarlar ve kaydırma çubuklarının yerine kullanılırlar.
home üzerinde home yazısı vardır ancak sadece çapraz bir ok ile belirtilmiş olarak da bulunabilir. imleci satırın başına götürmekle görevlidir. bu tuş da genellikle word gibi kelime işlemcilerde kullanılır.
end ilk bakışta imleci belgenin sonuna götürmek için kullanılan bir tuş gibi düşünülse de, aslında bulunduğunuz satırın sonuna ulaşmanızı sağlar. benzerliklerinden dolayı home tuşunun hemen yanına yerleştirilmiştir.
diğer evrensel tuşlar
ıns ınsert üzerinde ı-n-s ya da ı-n-s-e-r-t harfleri bulunan tuştur. fonksiyonu çoğu kişi için büyük bir bilinmeyenin ötesine geçemez. özellikle word kelime işlemcisi tarafından kullanılır. normalde word gibi bir kelime işlemcide eksik yazılmış bir harfi tamamlamak için imleci kelimenin arasına getirip eksik harfi araya yazabilirsiniz. örneğin enter yazmak istediniz fakat entr yazdığınızı fark ettiniz
imleci t ve r arasına getirip e harfini yazabilirsiniz. fakat enter yerine enttr yazdıysanız ve ikinci t yerine bir e yazmak istiyorsan iz yapacağın iz en pratik hareket, ıns tuşuna bastıktan sonra fazla olan tnin önüne imleci taşıyarak eye basmaktır. böylece silmeye gerek kalmadan doğru harf eskisinin yerini alır. ıns tuşuna bir kez bastığınızda, daha sonra yapacağınız tüm hareketlerde de aktif halde kalacaktır. bu yüzden tuş ile işiniz bittiğinde üzerine bir kez daha basmanız ve tuşu etkisiz hale getirmeniz gerekir.
shift
tuş, yukarıyı gösteren bir okla işaretlenmiştir. ilk bakışta re işe yaradığını fark etmek oldukça zordur. çünkü tek başına basılınca hiç bir etki yaratmaz. başka bir deyişle shift, ancak bir başka tuşla beraber kullanıldığı zaman anlam kazanır. ileride öğreneceğiniz birçok özelliğin dışında, en çok büyük harf yazmaya yarar. ayrıca klavyenin üzerinde dikkatinizi çekmiş olabilecek birden fazla karakter barındıran tuşlar vardır. örneğin aynı tuşun üzerinde 7 ve / işaretleri bulunur. / işaretini yazabilmek için, ilgili tuşa basarken shift tuşunu da basılı tutmalısınız. yani tuşların üzerinde üst kısımda göreceğiniz tüm karakterler, ancak shift tuşunun basılı tutulması yardımıyla yazılabilir.
caps lock büyük veya küçük harf yazımının sürekli aktif halde olmasını sağlayan tuştur. shiftten farklı olarak sürekli basılı tutmanız gerekli değildir. etkin ya da devre dışı durumda olduğunu klavyenin sağ üst tarafındaki uyarı ışığının yanık ya da sönük olmasından anlayabilirsiniz. aktif olduğunda yazacağınız tüm karakterler de büyük olacaktır.
özel tuşlar
esc ingilizcede escape sözcüğünün kısaltması olan ve e-s-c harfleri ile gösterilen bu tuş, bir menüden veya bazı programlardan çıkmaya yarar. özellikle pc oyunlarından çıkmak için kullanılır.
enter
klavye üzerindeki en büyük tuştur ve aşağı doğru bir ok sembolü ile işaretlenmiştir. pek çok farklı işlevi vardır. bunların en önemlisi ise bir seçeneği onaylamaktır. örneğin bir programı çalıştırmak istiyorsunuz program, simgesi üzerine tıklayıp entera basabilirsiniz.
kelime işlemcilerde ise yeni paragraf oluşturmaya yarar. bu konudaki genel inanış enterı her satırdan sonra kullanmak gerektiğidir ve bu son derece yanlıştır. program cümleleri art arda dizip gerektiğinde bir alt satırdan devam ettirecektir. enter ise bir paragrafı bitirip yeni bir paragrafa başlamak istediğinizde kullanılır.
tab
üzerinde biri sağa diğeri sola doğru yönlendirilmiş iki ok işareti vardır. pek çok farklı işlevi bulunur. windowsun pencereleri ya da menülerinde simgelerin ve dosyaların arasında seçili olanı fare kullanmadan değiştirmeye yarar. kelime işlemcilerde imleci önceden ayarlanmış bir karakter sayısı kadar ilerletmeyi sağlar. excel yazılımında ise bir sonraki hücreye geçmek için kullanılır. ayrıca windows altında çalışan programlarda, farklı bölümler arasında ilerlemenize yardım eder.
eğer tab tuşunu shift tuşu ile aynı anda kullanırsanız, anlattıklarımızın tümü ters yönde gerçekleşecektir.
ctrl
ingilizce control kelimesinin kısaltması olan c-t-r-l harfleri ile belirtilen tuşun tek başına herhangi bir işlevi yoktur ve diğer tuşlarla birlikte kullanılır. klavyede iki adet ctrl tuşu bulunur ancak ikisinin de işlevi aynıdır.
alt
alt tuşunun iki işlevi vardır. ilki ana menüyü seçmektir ve pek çok uygulama için geçerlidir. böylece aynı an da imleç ile farklı seçenekler arasın da dolaşabilirsiniz.
alt tuşu diğer tuşlarla birlikte de kullanılabilir. örneğin açık bir pençedeki dosya menusunu seçmek istiyorsanız, önce alt tuşuna, daha sonra dosya kelimesinde altı çizili olan d harfine basmalısınız. düzen menusunu açmak içinse yine önce alt, sonra da z tuşlarına basmanız gerekir.
alt gr
klavyedeki bazı tuşların üzerinde üç farklı sembol bulunur. ilk sembolü tuşa doğrudan basarak yazıyoruz, ikinci sembol içinse daha önce gördüğümüz gibi shift tuşunu kullanıyoruz. peki ya üçüncü sembol için ne yapacağız? alt gr tuşu bu noktada devreye giriyor. örneğin e-posta adreslerinin tipik sembolü olan @ sembolü için alt grye ve @ sembolünün bulunduğu tuşa birlikte basmak gereklidir.
menü tuşları
masaüstündeki başlat menusunu açmanızı sağlayan windows tuşu arlık pek çok klavyede yer almakladır. klavyenin sol allında, ctrl ve ali tuşları arasında yer alır. görevi, windowsun bu önemli düğmesine fare kullanmadan erişmektir. klavyeler üzerinde bulunan diğer menü tuşu ise, farenin sağ tuşuna basınca beliren menüyü kısa yoldan görüntülemeye yarar. üzerinde menü sembolü olan bu tuş, genellikle klavyenin sağ alt tarafındaki ctrl ve alt gr tuşlarının arasında bulunur.
print scrn
bu tuşun işlevi de ilk bakışta anlaşılmayabilir. tuşa bastığınızda görünürde hiçbir şey olmaz. ama aslında tuşa basıldığı anda ekrandaki görüntü hafızaya alınmıştır. peki bunu nasıl hafızadan alıp, ortaya çıkartabiliriz? en basiti windowsun donatıları arasında yer alan paint programını kullanmaktır. programı çalıştırmak için sırasıyla şu yolu takip edin başlat düğmesi – tüm programlar seçeneği – donatılar seçeneği – paint seçeneği. programı çalıştırdığınızda düzen menüsünden yapıştır! seçin. işte ekran görüntüsü karşınızda…
f1 ve diğer fonksiyon tuşları
f1 hemen hemen tüm programlarda aynı işleve sahiptir. görevi, yardım seçeneklerini aktif hale getirmektir. diğer fonksiyon tuşları ise programa göre farklı görevler üstlenmiş olabilir. bu durumda kesin bir tanım vermek mümkün değildir. daha önce de söylediğimiz gibi bazı benzer programlarda bu tuşların kullanımlarını standartlaştırma çabaları vardır. başta windows uygulamaları olmak üzere pek çok kaynak yönetim programında f2 bir dosyanın adını değiştirmeye, f4 ise yapılan en son işlevi tekrarlamaya yarar.
caps lock
eğer caps lock ışığı yanıyorsa ve shift tuşunu basılı tutarak yazıyorsanız, harfler küçük yazılacaktır. caps lock büyük harf yazımını sağlar, fakat bu esnada shifti basılı tutarak bilgisayara bunun tersini yapması yönünde bir komut vermiş olursunuz.
türkçe klavyeler, özellikle tuşların yerleri açısından ingilizce klavyelerden farklıdır. bunun sebebi ingilizcede bulunmayan türkçe karakterlerdir. örneğin ş harfi ingilizcede kullanılmaz bu yüzden ingilizce klavyelerde de yer almaz. piyasada bulabileceğiniz türkçe klavyeler ise iki kategoriye ayrılırlar. bunlar q ve f klavyelerdir. aralarındaki fark, tuşların dizilimi konusunda ortaya çıkar. günümüzde bilgisayar kullanıcılarının büyük çoğunluğu q klavyeyi tercih ediyor.
ctrl ve home tuşlarına aynı anda bastığınızda, doğrudan açık olan belgenin en başına gidersiniz. ctrl ile end ise, sizi belgenin en sonuna götürür.
bir tuş kombinasyonu kullanılacağı zaman, gerekli tuşların hepsine aynı anda basılmaz. örneğin ctrl ve c tuşları ile gerçekleşen kopyalama işlemini ele alalım. önce ctrl basılı tutulur sonra da c tuşuna basılır.
led
uyarı sığı için kullanılan kelime. tam açılımı light emitting diodedur. bir elektrik akımının geçmesi halinde ışık yayan mekanizma olarak tanımlanabilir. düşük seviyedeki bir elektrik akışıyla ortaya çıkar ve pcdeki belli fonksiyonları belirtir, örneğin, disket taktığınızda disket sürücüde yanan ışık bir leddir.