Kivi Nedir

Kivi Nedir? Kivi Ne Demek? Kivi Nedir Kısaca? Kivi Ne Demektir? Kivi Hakkında Bilgi?

Kivi, adlı, ülkemizde yeni yeni tanınan ve C vitamini yönünden çok zengin olan, meyvesini ekim-kasım aylarında bol bol veren Kivi asması, Aktinidyagillerdendir. Anayurdu Çin olmasına karşın bu bitkiyi ve meyvesini, ülkesinin haberci kuşu Kiwi adıyla dünyaya tanıtan Yeni Zelandadır.

Kivi asması, yaprağını döken, tırmanıcı ve sarılıcı, üzüm asmasına benzeyen, güçlü bir bitkidir. Ağaçlara ve insan eliyle yapılmış desteklere tırmanarak 5-7 m. kadar boylanabilir. Ekonomik ömrü 20-30 yıldır. Ana gövdesi 20 cmye kadar kalınlaşabilir. Genç sürgünleri dalları, parlak kırmızı renkte tüylerle kaplıdır. Asma gibi sülük çıkarmayıp yatay uzayan bu sürgünlerin, desteklere dayandırılması gerekir. 20-30 cm. çaplı, kalp biçiminde, üst yüzü parlak ve canlı yeşil renkli, kenarları dişli yaprakları vardır.

Kivi asması, ikievcikli bir bitkidir. Yaz başında sarımsı beyaz ya da pembemsi renklerde açan ve ayrı ayrı biçimlerdeki dişi ve erkek çiçekleri, ayrı ayrı asmaların üzerinde yer alır. Sonbaharda olgunlaşan kivi meyveleri 40-100 gr. ağırlıkta, oval biçimli, 4-7,5 cm. uzunlukta ve 3-4,5 cm. kalınlıkta, yeşilimsi kahverengi, üzeri kolayca silinip çıkabilen kahverengi tüylerle kaplıdır. Meyvenin eti zümrüt yeşili ya da kahverengi, sulu, yumuşak dokulu, hoş kokulu ve tatlıdır.

Normal bir meyve, 100-1.200 adet minik çekirdek taşır. Bu meyveler hasat edildikten sonra, oda sıcaklığında 20 santigrat derecede 7-15 gün bekletilir. Böylece olgunlaşan meyve, taze olarak dilimlenip öylece ya da üzerine krema konularak yenilir. Salatalara konulduğunda çeşni ve renk katar. Meyve suyu yapılır ve pastacılıkta sıkça kullanılır.

Kivinin Besin Değerleri

100 gr. taze kivi meyvesinin besin değerleri şöyle sıralanabilir 66 kalori 17.5 gr. karbonhidrat 0,79 gr. protein 0,07 gr. yağ 0 kolesterol 0,45 gr. lif 64 mgr. fosfor 0,51 mgr. demir 16 mgr. kalsiyum 226 mgr. potasyum 30 mgr. magnezyum 175 IU A vitamini 100-400 mgr. C vitamini 0,02 mgr. B1 vitamini 0,05 mgr. B2 vitamini 0,50 mgr. B3 vitamini.

Kivinin Sağlığımıza Yararı

Yukarıda sayılan değerlerden görüleceği gibi kivi, çeşitli maddeler yönünden zengin bir besindir. Üstelik

C vitamini yönünden çok zengin olduğu için 1/3 adet kivi yenilmesi bedenin günlük C vitamini gereksinimini karşılar.

Kivinin zengin C vitamini ve türlü enzimler içermesi nedeniyle insan bedenini gençleştirdiği bilim adamlarınca ileri sürülmektedir.

Kivi asması, özenle uygulanması gereken birtakım işlemler sonucu profesyonel üreticiler tarafından tohumuyla ya da gövde veya dal çelikleriyle veya daldırma yoluyla çoğaltılır. Bizim için doğru olanı, inanılır üreticiden dişi ve erkek kivi asması fidanlarını alıp derin kazılmış ve gübrelenmiş uygun toprağa ve on dişiye bir erkek bitki hesabıyla 5 x 5 m. aralıklarla dikmektir.

iklim isteği

Çok yağış alan, nemli, rüzgardan korunmalı, kışın soğuk olan ve orta yoğunlukta güneş alan çevreleri seven kivi asması, kış mevsiminde -6 dereceye kadar dayanabilir. Ama genç bitkiler -6 derecenin altındaki sıcaklıktan zarar görür. Yapraklarını döken bir bitki olan kivi asması, kışın dinlenme mevsiminde, 400-500 saatlik bir soğuklama devresi geçirmek ister.

Toprak isteği

Kivi asması derin, geçirgen ve gevşek bünyeli, organik madde yönünden zengin, asit ya da nötr karakterli pHı 5-7 olan topraklarda iyi gelişir. Toprakta en çok %8 kireç bulunmalıdır. Killi, ağır su tutan ve taban suyu yüksek olan topraklarda olumsuz sonuçlar alınır. Kivi asması toprak işlemesi istemez.

Rüzgarkıran isteği

ilkbaharda sert esen rüzgarlar kivi asmasının genç sürgünlerini kıracağı için böyle rüzgarların estiği alanlarda kivi asmasının korunması için rüzgarkıran oluşturulması gerekir. Bu iş için servi andız ağaçları kullanılır.

Sulama isteği

Kivi asmasının kök yapısı yüzlek olduğu için ülkemizde Doğu Karadeniz bölgesi dışındaki alanlarda, yağış durumuna göre mayıs-eylül aylarında bitkinin sulanması gerekir. Sulanma aralığı 2-7 gün olup çok sıcak ve kurak havalarda günaşırı sulanabilir. Bitkiye, tuzsuz su verilmelidir.

Gübreleme

Kivi asmaları, her yıl topraktan fazlaca besin kaldırır. Bu nedenle toprağının düzenli olarak gübrelenmesi gerekir. Dikimden önce toprağa iyi yanmış çiftlik gübresi verilirken daha sonra yılda iki kez, mart ve haziranda azot, fosfor ve potasyum içeren kompoze fenni gübreler, serpme yoluyla verilir.

Herekleme

Kivi asması, gövdesi artan ağırlığı taşıyamadığı için herek, direk ya da tellerle desteklenmelidir. Bir asma 30-40 kg. meyve ve bir o kadar da sürgün ve yaprak ağırlığı taşıyacağından, her bitkiye sağlam bir herek, direk veya gergin bir tel sistemi gerekir.

Budama

Kivi asması yetiştirilirken yapılacak en önemli işlemlerden biri de budamadır. Budama, kış ve yaz mevsimlerinde olmak üzere yılda iki kez, üzüm asmalarının-kine benzer biçimde uygulanır. Budama işleminin, bu işten anlayan kişiler tarafından yapılması doğru olur.

Hasat Derim

Kivi asmalarının tam çiçeklenmesinden 140-160 gün kadar sonra meyve hasat edilir. Ancak, bu meyveler asmalardan toplandıktan sonra, yukarıda belirtildiği gibi, oda sıcaklığında bekletilip tam olgunluğa ulaşmaları sağlanır ve daha sonra tüketilir. Kivi meyvesinin hasadı, elle toplama yöntemiyle yapılır. Meyvelerin sapı dalında bırakılır. Meyveler örselenmeden ve sapsız olarak toplanır.

Hastalık ve zararlılarıyla mücadele

Kivi asmalarında, periyodik ilaçlamayı gerektirecek hastalık ve zararlılar bulunmaz. Yine de çevrelerindeki konukçu zararlı barındıran bitkilerden gelebilecek ya da toprakta bulunacak zararlılara karşı dikkatli olunması, seyrek de olsa ilaçlama yapılması gerekebilir