iridyum Nedir
Kimyasal etkilemelerin her çeşidine karşı çok dirençli olan beyaz, metalik bir element. 1802’de Smithson Tennant tarafından izole edildi.
Özellikleri Sembolü Ir olup, platin veyaVIII-B grubu elementlerindendir. Atom numarası 77, atom ağırlığı 192,2’dir. Elektron dizilişi, (xe) 4f14 5d9 şeklindedir. Kararlı izotoplarının atom ağırlıkları 191 ve 193’dür. Ir-192 radyoaktif izotoptur. 2+,3+,4+ ve 6+ değerliklerini alabilir. Metalik iridyum, yüzey merkezli kübik kristal yapıya sahiptir. Yoğunluğu 22,65 g/cm3 olup, 2454°C’de erir ve 5300°C’de kaynar. Bütün asitlere karşı dayanıklıdır. Kral suyundan bile etkilenmez. Ancak sodyum perklorat beraberliğinde sıcak-derişik hidroklorik asitte çözünebilir. Ayrıca erimiş sodyum klorür ve sodyum siyanür gibi tuzlar da etki eder.
Bulunuşu
iridyum tabiatta platinoiridyum adı ile bilinen platin ile alaşım halinde metalik olarak bulunur. Bu alaşımda platinden başka bakır ve demir de bulunur. Ayrıca tabiatta osmiyum ile birlikte, iridosmin veya osmiridyum olarak adlandırılan bir alaşım halinde bulunur. Serbest iridyum metali ihtiva eden cevher ve yatak çok nadirdir. iridyumdan platinin ayrılması çok karmaşık bir işlem gerektirmektedir.
Kullanılışı
iridyum ticari olarak elektrik temas yerlerinde, kalem ucu olarak ve kuyumculukta kullanılır. Radyoaktif iridyum gama ışını kaynağı olarak kullanılır. Ençok kullanılan alaşım % 10 iridyum ihtiva eden platin alaşımıdır.