ilim Nedir
Eşyanın ve olayların idraki, kavranması; maddi manevi sırlara vakıf olma ve bilme. ilim, lügatte “bilmek” demektir. ilmin çok çeşitli tarifleri yapılmıştır. Bu tariflerden bazıları
şöyledir
“Varlığı mevcüd olan bir şeyin kesin olarak kabül edilmesidir.”
“Bir şeyin süretinin, şeklinin akılda meydana gelmesidir.”
“Akıl sahibi olan insanın, kendisinin dışında bulunan şeyleri olduğu gibi kavramasıdır.”
“insanın bir şeyin manasına ulaşmasıdır.”
ilim, insanın sonradan elde ettiği bir sıfatıdır. ilim, aynı zamanda Allahü tealanın sıfatlarından biridir. Fakat O’nun ilmi, yarattıklarınınki gibi değildir. Allahü tealanın ilmi, ezeli ve ebedi olup, başlangıcı ve sonu yoktur. O herşeyi bilir, O’nun ilmi, herşeyi kuşatmıştır. Fakat insanın ilmi, meydana gelişi,
kazanılması bakımından bazı şekiller arz etmektedir. Aklın, düşünmeden elde ettiği bilgilere “bedihi ilim” denir. Hesaba, tecrübeye (deneye) dayanan bilgilere “istidlali ilim” denir. Fen bilgileri böyledir. Duygu organlarıyla elde edilen bilgilere de “zarüri ilim” denmektedir. Görmekle, işitmekle, tatmakla, dokunmakla ve duymakla elde edilen bilgiler böyledir.
Arapça olan “ilim”, “marifet” ve “şuür” kelimelerinin mana bakımından birbirine yakınlıkları vardır. ilim bilmek; marifet tanımak, şüur idrak etmek, akılla kavramak demektir. Bu kelimelerden türeyen “alim, arif ve şair” kelimelerinde de bu manalar mevcuttur. “Ulema”, alim kelimesinin çoğulu olup, alimler (bilenler) demektir. ilim kesbidir, yani sebeplere yapışarak, çalışarak elde edilir. Marifet, keşif ve ilham
ile hasıl olur. Marifet, kalbe doğan bir nürdur, çalışmadan ele geçen ilahi ihsanlar, lütuflardır. Bunlara “vehbi ilimler” veya “mearif-i ledünniyye, mearif-i ilahiyye ve hakayık-ı Rabbaniyye” de denir. ilim, üstaddan, yani bir bilenden öğrenilir. ilahi marifetler, yani Allahü tealayı tanımaya yarayan bilgiler, keşif ve ilham ile hasıl olur. Bunlara kamil ve mükemmil (tasavvufta yetişmiş ve yetiştirebilen) bir rehberin yetiştirmesiyle kavuşulabilir. Tasavvuf bilgileri, keşif ve ilham ile hasıl olan marifetlerdir. Dinde ibadetler diğer işlerle ilgili bilgiler ve fen bilgileri alimden (hocadan) öğrenmekle elde edilir.