ilik Nedir

ilik Nedir? ilik Nedir Kısaca? ilik Ne Demek? ilik Hakkında Bilgi? ilik Ne Demektir?

ilik Nedir, ilik Kemik boşluklarını dolduran, yumuşak, damardan zengin doku. ilik, yağ, su, alyuvarlar ve akyuvarlar ihtiva eder. Bazı kemiklerde ise tamamına yakını yağdan meydana gelen “sarı ilik” bulunur. “Kırmızı kemik iliği”, kan hücrelerinin yapımında görevlidir. Ana karnındaki hayatta, kan yapımı üç ana yerde vukü bulur. Bunlar karaciğer, dalak ve kemik iliğidir. Doğumdan sonraki birkaç ay içinde karaciğer ve dalaktaki kan yapımı azalarak durur. Bundan sonra kan hücrelerinin yapımını tamamıyle kemik iliği üstlenir. ilerleyen yıllarla birlikte kemik iliğinin miktarında bir azalma olur.

Erişkin bir kişide fonksiyon gören kırmızı kemik iliği uzun kemiklerin uçlarında ve kalça kemiği, göğüs kemiği, kafa kemikleri gibi yassı kemiklerin süngersi dokusu içinde bulunur. Sarı ilik uzun kemiklerin boşluklarında bulunur. ilerleyen yaşla beraber miktarı artar. Kan kanserlerinde (lösemilerde) habis karakter kazanmış kan hücreleri sarı iliği de işgal ederek orada ürerler.

Böylece ilik kırmızı ilik görünüşü kazanır. Kırmızı kemik iliği insan vücudunun hacim olarak % 3,5-6’sını teşkil eder. Saniyede yaklaşık 2.5 milyon alyuvar ve 50 bin civarında akyuvar kemik iliğinden kana verilir. Mecbüriyet karşısında (hastalıklar, kan kaybı, oksijeni az havada yaşama) ilikte normalin 6-8 misli alyuvar îmal edilebilmektedir. Bir mikroskop altında incelendiğinde ilikte çeşitli hücreler ayırd edilebilir. “Eritroblast”lar kırmızı kan hücrelerinin gelişmekte olan ön hücreleridir.

Bunlar çeşitli safhalardan geçerler ve en sonunda nüvelerini (çekirdeklerini) kaybederek alyuvar haline gelirler. “Megakaryositler” çok çekirdekli dev hücreler olup, kandaki trombositleri yaparlar. Keza Miyeloblastlar ise kandaki lökositlerin (akyuvarların) ana hücrelerini teşkil ederler. Son yıllarda bütün kemik iliği hücrelerinin bir çeşit “ana hücre”den meydana geldiği ortaya çıkarılmıştır. Bu ana hücrelerden akyuvarları ve alyuvarları yapacak ön hücreler meydana gelir. Bunların gelişmesi ve üremesi ile de kan hücreleri ortaya çıkar. Bazı kan kanseri veya kansızlık çeşitlerinde kemik iliği nakli yapılabilmekte ve tedavi edici olmaktadır.

Kemik İliği Nakli Nedir

Çocukluk çağı lösemilerinde esas olan ilaçla tedavidir. Toplam 3-3.5 yıl süren kemoterapi sonunda % 85’lere varan oranda tamamen iyileşme sağlanır. Tedaviye cevap alınamayan vakalarda ve bazı özel durumlarda kemik iliği nakli uygulanabilir (%5-10 oranında).

Tedavini Esasları Nelerdir

Kemik iliği naklinde temel prensip, kan hücrelerinin yapımını sağlayan ana-kök hücrelerin sağlam bireylerden (verici-donör) alınarak lösemi hastasına verilmesidir. Böylece normal kan yapımı sağlanmış olur.

Kimlerden Kemik İliği Ana Kök Hücreleri Alınır

1-) Doku grupları (HLA) uygun kardeşlerden veya nadiren diğer aile bireylerinden (ALLOJENİK).
2-) Doku grupları (HLA) uygun akraba olmayan vericilerden (Kemik İliği Doku Bilgi Bankası aracılığıyla).
3-) Hastanın kendi kemik iliğinin dondurularak saklanması ve gerektiğinde verilmesi.
4-) Damarlarımızda dolaşan kanın içindeki ana-kök hücrelerin özel bir yöntemle toplanarak hastaya verilmesi.
5-) Göbek Kordonu Kanı: Yeni doğan kardeşin ana-kök hücrelerden zengin plasentasından (eş) toplanan kanın kullanılması.

Nasıl Kemik iliği Alınır

Toplama işlemi ameliyathane koşullarında genel anestezi altında uyutularak yapılır. Özel iğneler kullanılarak kemik içine girilerek ilik enjektörlere çekilir. Belirli miktarda alınan ana-kök hücreler özel torbalarda, filtre edilerek bekletilmeden lösemi hastasına damar yoluyla verilir.

Ana-kök hücrelerin çok çok az bir kısmı alındığından verici-donör için yapılan işlemin hiçbir sakıncası yoktur.

Nakil işlemlerinden sonra 3 hafta içinde sağlam ana-kök hücrelerden kan hücrelerinin hızla yapımı başlar. Verilen kemik iliğinin alıcıda reddini önlemek amacıyla 6 ay kadar koruyucu tedaviler uygulanır.

Kemik iliği Naklinin Başarı Oranı

Dünyanın gelişmiş hematoloji merkezlerinde olduğu gibi ülkemizde de kemik iliği nakli başarıyla yapılmaktadır. Löseminin cinsine ve vericinin uygunluğuna göre değişmekle birlikte sonuçlar olumludur. %43 ile %83 oranında başarı elde edilmektedir.

Yan Etkileri

Alıcı lösemi hastasının kemik iliği nakline hazırlanma aşamasında ve sonrasında çeşitli ciddi komplikasyonlar çıkmaktadır. Geç dönemde de normal kişilere göre 5 kez daha fazla oranda yeniden lösemi ya da çeşitli kanser tipleri ortaya çıkabilir.

Kemik iliği naklinden 1 yıl sonra, lösemili çocuklar sağlıklarına kavuşmakta ve normal yaşantılarına dönebilmektedirler.

Ülkemizde hasta başına ortalama 25.000 dolara malolan kemik iliği nakli, yurt dışında bir sağlık turizmi haline getirilmiş olup 100.000-250.000 dolar harcanmaktadır. Bu nedenle; Türkiye’de daha çok sayıda özelleşmiş kemik iliği nakli merkezinin hizmete açılması yararlı olacaktır.