Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
içoğlanı
saray hizmetine alınıp devlet hizmetleri için yetiştirilen devşirmelere verilen ad. Osmanlı imparatorluğunda ilk defa içoğlanı yetiştirilmesine Yıldırım Bayezid döneminde (1389-1402) başlandı. Fatih Sultan Mehmed devrinde (1451-1481) ise içoğlan yetiştirilmesi usulü belirli bir sisteme kavuşturuldu. Buna göre istanbul’a getirilen devşirmeler Arz odasında tek tek padişaha gösterilir, içlerinden zeki, becerikli ve yakışıklı olanlar içoğlanı adayı olarak iskender Çelebi, Edirne, ibrahim Paşa ve Galata saraylarındaki Enderun mekteplerine ayrılırlardı.
Bunlardan başka Bosna’dan devşirilen ve potur oğlanları denilen Müslüman Boşnak çocukları da saray için alınırlardı. Ortalama 400 kişiden meydana gelen içoğlanı adayları dört ayrı koğuşta altı yıllık bir eğitim ve terbiyeye tabi tutulurlardı. Buna göre birinci koğuşta dil ve gramer, islami edeb ve terbiye; ikinci koğuşta askeri eğitim, binicilik, ok atmak, mızrak kullanmak, cirit vs. oynamak; üçüncü koğuşta hizmet ve sanat dersleri, yalnızca 40 kişinin alındığı dördüncü koğuşta ise, padişahın özel hizmetleriyle ilgili olarak katiplik, kahyalık, berberlik, terzilik gibi meslekleri öğrenirlerdi.
Edirne, Galata ve ibrahim Paşa saraylarında tahsil ve terbiye gördükten sonra kabiliyet gösterenler çıkmalarda ya asker olarak kapıkulu süvari ocaklarına geçerler, yahud Yeni Saray’daki (Topkapı Sarayı) Enderün-ı hümayüna alınırlardı.
içoğlanların oda denilen koğuşları muntazamdı. Yiyecekleri boldu. Her oda efradının isim ve künyesiyle yevmiyeleri miktarını gösteren maaş defterleri vardı. Maaşları diğer ulüfeler gibi üç ayda bir verilirdi. Elbise, ayakkabı vs. ihtiyaçları hep saray tarafından temin edilirdi. Pek sıkı bir inzibat ve kontrol altında yetiştirilen bu çocuklar, tam bir itaat ve terbiyeye sahiptiler. Bazı yabancı tarihçiler
“içoğlanı” tabirine bakarak bunların uygun olmayan işlerde kullanıldıklarını yazmışlardır. islam veOsmanlı düşmanı bazı romancılar da bu yanlış bilgilere hayal mahsullerini de katarak padişahlara çirkin iftiralarda bulunmaktadırlar. Oysa burada oğlan tabiri, delikanlı yahut ona yakın erkek demek olup bunların yetişmelerinin islamiyete uygunluğu ve hangi hizmetlerde kullanıldıkları teşkilatlarında açık olarak görülmektedir. Nitekim içoğlanları içinden 16. ve 17. yüzyıllarda büyük sanatkarlar ve
devlet adamları yetişti. Enderün-ı hümayündaki eski görevlerin yerini modern müesseselerin alması ve devşirme sisteminin bozulması sebebiyle önemini kaybeden içoğlanı uygulaması 1833’te ortadan kalktı.
