Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Hutbe Nedir? Cuma ve bayram namazlarında, ibadet maksadıyla minberde okunan dua ve nasihat. Dini hitabetin bir çeşidi olan hutbe, Cumada namazdan evvel, bayramlarda namazdan sonra okunur. Hute okuyana “hatib” denir. Camide merdivenle çıkılıp, hutbe okunan yüksek yere “minber” adı verilir. Hutbe bir ibadet olup, Cuma namazının eda şartlarındandır. Namazdan önce okunması lazımdır. iki bölümdür Birincisi hutbede hatip efendi, içinden “eüzü” okuyup, sonra yüksek sesle, hamd ve sena, kelime-i şehadet ve salatü selam okur. Sonra sevaba ve azaba sebeb olan şeyler ile Allahü tealanın emirlerini ve yasaklarını Arapça olarak hatırlatır. Bir ayet-i kerime okur ve oturur. Sonra ikinci hutbe için ayağa kalkar.
Hutbe Ne Demek?
İkincisinde müminlere dua eder. Bu bölümde dört halifenin adını söylemesi müstehaptır, yani kıymetli bir iş olup, sevabı çoktur. Ehl-i sünnet itikadında olmanın şiarıdır, alametidir.
Namazlarda ayet-i kerimeleri başka lisanla okumak men edildiği gibi yine bir ibadet olan hutbede de durum aynıdır. Nitekim bunun için Eshab-ı kiram ve Tabiin, Asya’da ve Afrika’da gittikleri yerlerde hutbeleri hep Arapça okudu. Hutbenin manasının anlaşılması için, ayrıca Cuma namazından önce veya sonra vaazlar kondu. Bu vaazlarda Arapça olarak okunan hutbenin manası anlatılırdı. Cemaat hutbeyi böyle öğrenirdi.
imam hutbe okumak için minbere çıkınca, cemaatin namaz kılması ve konuşması haram olur. Hatib efendi dua ederken, cemaat sesli amin demez, içinden sessiz denir. Salavatı da ses ile değil, kalple söylerler. Kısacası namaz kılarken yapması yasak olan herşey hutbe dinlerken de yasak (haram)tır. Uzakta olup hutbeyi işitmeyenlere de yasaktır.
Hutbe okunurken yer değiştirmek, yanındakilere sıkıntı vermek de yasaklardandır. Okunan hutbeyi dinleyen cemaatin, edebe uygun bir şekilde oturması, dizlerini yukarı dikerek ve ayaklarını kıbleye uzatarak oturmaması lazımdır.
Bayram hutbeleri de, aynen Cuma hutbesi gibidir. Yalnız bayramda hutbe okumaya tekbir ile başlanır ve hutbe namazdan sonra okunur. Bayram namazında hutbe okumak sünnettir, farz değildir. Cuma hutbesi farzdır.
Hutbe Nedir? Hutbe Duaları Nelerdir?
Hutbe, sözlükteki anlamı ile bir topluluğa karşı yapılan konuşma olarak adlandırılır. İslam dinin büyük bir öneme sahip olan hutbeler camiye gelen cemaate okunmaktadır. Genellikle öğüt verici nitelikler taşıyan hutbeler, toplumun beklenti ve ihtiyaçlarına yönelik oluşturulmaktadır. Hutbeler, cuma ve bayram namazları öncesinde okunmaktadır.
Hutbe Nedir?
Hutbe, “bir topluluk karşısında yapılan etkileyici konuşma” anlamına gelmektedir. Hutbe, dinî literatürde başta cuma ve bayram namazları olmak üzere belirli ibadetlerin icrası esnasında gerçekleşen, genelde vaaz ve nasihati içeren konuşmayı ifade eder. Konuşmayı yapan kimseye de hatip (hatîb) denir. Câhiliye devri Arap toplumunda çok yaygın olan bu konuşma sanatı, İslâm döneminde de bir yandan sosyal hayatın bir parçası ve edebî sanatların bir türü olarak devam etmiş (bk. HİTÂBET), öte yandan dinî bir muhteva kazanarak bazı ibadetlerin şekil şartı veya tamamlayıcı unsuru olmuştur.
Hutbe kelimesi Kur’ân-ı Kerîm’de geçmemekle birlikte hem sözlük hem terim anlamıyla birçok hadiste yer almış, Hz. Peygamber’in hutbelerinden çeşitli örnekler zamanımıza ulaşmıştır (bk. Wensinck, el-Muʿcem, “ḫṭb” md.; a.mlf., Miftâḥu künûzi’s-sünne, “ḫuṭbe” md.). Fıkıh âlimleri, “Ey iman edenler! Cuma günü namaz için ezan okunduğu zaman Allah’ı zikretmeye koşun” (el-Cum’a 62/9) meâlindeki âyette geçen “Allah’ı zikir”den maksadın hutbe olduğunu belirtip Resûl-i Ekrem’in hutbesiz cuma namazı kıldırmamasını ve, “Namazı benim nasıl kıldığımı görüyorsanız öyle kılın” (Buhârî, “Eẕân”, 18) emrini dikkate alarak cuma hutbesinin farz olduğu konusunda ittifak etmişlerdir.
Cuma hutbesinin sahih olabilmesi için cuma vaktinde ve namazdan önce okunması, hutbeyi dinleyen belirli miktarda bir cemaatin bulunması, hutbeye niyet edilmesi, hutbenin rükünlerinin Arapça okunması gibi şartlar aranmıştır. Hutbe için gerekli cemaat Hanefîler’e göre en az bir, Mâlikîler’e göre on iki, Şâfiî ve Hanbelîler’e göre ise kırk kişiden oluşur. Cuma namazında ise Hanefîler cemaat olarak en az üç kişinin varlığını şart koşarken diğer mezhepler hutbe ile namaz arasında bir fark gözetmemişlerdir. Hutbede niyet yalnız Hanefî ve Hanbelî mezheplerine göre şart olup diğer iki mezhep bunu gerekli görmemiştir.
Hutbe Nedir? Hutbe Duası Nedir?
Camide hutbenin okunduğu yere “minber” denir. Hutbe okumak için minbere çıkış ve inişlerde, konuşma öncesi ve sonrasında okunacak dualar vardır.
Minber Kapısına Doğru Yönelince:
بِسْمِ اللّٰهِ وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ اَجْمَعِينَ
“Allah’ın adıyla, hamd Allah’a, salat ve selam Hz. Muhammed (sav) e, ailesi ve ashabının üzerine olsun”
Hatip minbere çıkmadan basamakların önünde durarak ellerini açar ve şu duayı okur:
اَللّٰهُمَّ افْتَحْ عَلَيْنَا اَبْوَابَ رَحْمَتِكَ وَ يَسِّرْ عَلَيْنَا خَزَائِنَ فَضْلِكَ وَ كَرَمِكَ يَا اَكْرَمَ الْاَكْرَمِينَ وَ يَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
“Ey cömertlerin en cömerdi ve ey merhametlilerin en merhametlisi olan Allah’ım! Bize rahmet kapılarını aç; iyilik ve kereminin hazinelerine ulaşmamızı bize kolaylaştır.”
Dua bitince ellerini yüzüne sürer ve sağ ayağı ile ilk basamağa adımını atar, sol ayağını onun yanına almak suretiyle bu şekilde üçüncü basamağa kadar çıkar.
Üçüncü Basamakta Durarak Şu Duayı Okur:
رَبِّ اشْرَحْ لىِ صَدْرِى وَيَسِّرْ لىِ اَمْرِى وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانىِ يَفْقَهُوا قَوْلىِ رَبِّ قَدْ اَتَيْتَنِى مِنَ الْمُلْكِ وَعَلَّمْتَنِى مِنْ تَأْو۪يلِ اْلأَحَاديِثِ رَبِّ زِدْنىِ عِلْمًا وَفَهْمًا وَأَلْحِقْنىِ بِالصَّالِح۪ينَ
“Rabbim! Gönlüme ferahlık ver. İşimi kolaylaştır. Dilimdeki tutukluğu çöz ki sözümü anlasınlar. Rabbim! Gerçekten bana mülk verdin ve bana sözlerin yorumunu öğrettin. Rabbim! İlmimi ve anlayışımı artır ve beni sâlihlerden eyle.”
Dua bitince ellerini yüzüne sürer ve aynı şekilde yedinci basamağa çıkar.
Yedinci Basamakta da Ellerini Açarak Şu Duayı Okur:
اَللّٰهُمَّ هٰذَا الشَّأْنُ لَيْسَ بِشَأْنىِ وَهٰذَا الْمَكَانُ لَيْسَ بِمَكَانِى
اَللّٰهُمَّ يَسِّرْ اَمْرِى وَتَقَبَّلْهُ مِنِّى وَسَلاَمٌ عَلٰى جَمِيعِ اْلاَنْبِيَاءِ وَاْلمُرْسَلِينَ وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ اْلعَالَمِينَ
“Allah’ım! Bu şerefi ben elde etmedim, sen verdin; bu makamı ben kazanmadım, sen verdin. Allah’ım! İşimi kolaylaştır ve yaptığım işi kabul eyle! Bütün nebî ve resûllere selâm olsun. Bütün kâinatın sahibi Allah’a hamd olsun.” Hutbe Nedir
