Hürrem Sultan
Kanuni Sultan Süleyman Hanın zevcesi. Osmanlı tarihinde Haseki ve Hürrem Sultan ismiyle meşhur oldu. Doğum yeri ve tarihi bilinmemektedir. 1558 tarihinde istanbul’da vefat etti. Süleymaniye Camii avlusuna defnedildi. Kanuni sonradan bu sadık zevcesinin kabri üzerine bir türbe yaptırdı.Türbe, Mimar Sinan’ın eseri olup, içi muhteşem çinilerle süslüdür. Kubbeye yakın yerlerinde ayet-i kerimeler yazılıdır.
Hürrem Sultanın hayatının ilk safhalarına ve saray-ı hümayüna getirilmesine dair çeşitli rivayetler vardır. Sarayda islam adet ve terbiyesi ile yetişti. Her zaman şen ve güler yüzlü olmasından dolayı Hürrem veya Hürrem Şah adı verildi.
Kanuni Sultan SüleymanHana zevce (eş) oldu. Aklı, zekası ve
sadakatı ile tanındı.ilk çocuğu Şehzade Mehmed olup, Kanüni’nin tahta çıkmasından bir yıl sonra dünyaya gelmiştir. Mihrimah Sultan, şehzade Selim ve Bayezıd diğer çocuklarıdır. Bunlar kendisinden sonra vefat etmişlerdir. Mihrimah Sultan, Rüstem Paşa ile evlendirildi.
Hürrem Sultan, Edirne’de hastalanmasından sonra kendisini daha çok hayır işlerine verdi. Aksaray’da o zaman Avratpazarı, bugün Haseki denilen semtte kubbeli bir cami ile şadırvan, yanında imaret, medrese, darüşşifa ve mektep yaptırdı. Medrese, 1539’ da yapıldı. Şimdi belediyenin polikliniği olarak kullanılan darüşşifa da 1550’de inşa edildi. Bundan başka Mekke ve Medine-i münevverede birer
imaret yaptırdı. Edirne’ye su getirtti ve bunları muhtelif çeşmelerden akıttı. Cisr-i Mustafa Paşada Kervansaray, cami ve imaret yaptırdı. Bunlara kocası Kanuni Sultan Süleyman’ın kendisine verdiği emlakini vakfederek adını hayırla tarihe yazdırdı. Kanüni de bu sadık zevcesi için, hayatının sonuna kadar hayırlar ve vakıflar yaptırmıştır. Divan şiiri kültürüne sahip olan Hürrem Sultan ayrıca şairdir. Şiirleri daha ziyade Kanüni’ye yazdığı mektuplarda görülür.