Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Hazine Nedir
Bütçenin gelir ve giderleri arasında yer ve zaman bakımından ortaya çıkan ahenksizlikleri gideren devletin eline geçen paraları muhafaza ve idare ile gerekli ödemeleri yapan kuruluş. Daha önce kurulmuş bütün islam memleketlerinde olduğu gibi Osmanlı Devletinde de hazineye ait fonksiyonları Beytülmal müessesesi yerine getirirdi (Bkz. Beytülmal). Yurdumuzda hazine işleri, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığına bağlı Hazine Genel Müdürlüğü ve Milletlerarası
iktisadi işbirliği Teşkilatı tarafından yürütülmektedir. Hazine Genel Müdürlüğünün asıl görevi, hazine işlemlerini yapmak, yani gelirleri toplamak, giderleri ödemek, hazine mevcüdunu işlemektir. Genel Müdürlüğün ilaveten, darbhane, amortisman sandığı, menkul kıymetler ve kambiyo borsası ile ilişkisi vardır. Hazine, ayrıca hisse senetlerini, tahvilat cüzdanını ve muhafazası gereken eşyayı saklar, idare eder. Dahili ve harici, mali hareketleri takib eder. Milli paranın tedavül ve istikrarının, ödemeler bilançosunun
ve kredi işlerinin sağlanması yolunda tedbirler teklif eder. Devletin yabancı memleketlerdeki tediyelerini yerine getirir. Devletin para hareketlerini ilgilendiren işleri hazırlar,yürütür ve denetler.
11 Temmuz 1960 tarihinden itibaren Hazine Genel Müdürlüğüne, Milletlerarası iktisadi işbirliği Teşkilatı bağlanmıştır. Bu süretle ABD ve diğer devletlerle iktisadi teşebbüs ve anlaşmaları ifa ederek, tatbik etmek görevi de Hazine Genel Müdürlüğüne verilmiştir.
Hazinenin, kamu maliyesindeki yeri ve önemi o kadar büyüktür ki, bazı memleketlerde Maliye Bakanlığının yanında sırf bu işlerle uğraşmak üzere Hazine Bakanlığı kurulmuştur. Hazinenin bankaya olan benzerliği çok fazladır. Birçok hallerde devlet, hazine kuracak yerde bankalardan faydalanmıştır. 1930 yılında Merkez Bankası kuruluncaya kadar Osmanlı ve Ziraat bankalarından faydalanan devlet,
bu tarihten itibaren hazine nakit hareket işlerini Merkez Bankasına bırakmıştır. Günümüzde de Merkez Bankasının bulunmadığı yerlerde Ziraat Bankası her iki bankanın da bulunmadığı halde herhangi bir banka aynı görevi yerine getirir. Herhangi bir banka şubesinin olmaması halinde, mal sandıkları ve postanelerle aynı işler yapılır.
Gelir ve giderlerin yer bakımından denkleştirilmesine, Hazine Nakit Hareketleri denir. Bunu hesaplamak için de, bütçeye ait olsun olmasın bütün gelirler Maliye Bakanlığının emrinde bir hesapta toplanır. Bu paraların gerekli miktarı, icab eden yerlere gönderilerek ilgililere ödenmek üzere saymanların emrinde hazır bulundurulur. Hazine Genel Müdürlüğü, bankalardan belli zamanlarda hesap özeti alır. Bu bilgilere dayanarak lüzumlu yerlerde gereken parayı hazır bulundurmak için Merkez Bankasına veya diğer bir bankaya gereken teslimatı vererek, devlet gelirleri ile giderleri
arasında yer bakımından ahenk sağlamaya çalışır. Gelir ve giderlerin zaman bakımından denkleştirilmesine Hazine işlemleri denir. Hazine Genel Müdürlüğünün asıl görevi; devletin her an ödenmesi gereken giderlerini karşılayacak para bulundurmaktır. Devletin elinde ihtiyaçtan fazla para bulunduğu anda onu işletmek, değerlendirmek gereklidir. Devletin nakit ihtiyaçlarını bilmek ve bunları karşılayacak kaynakları araştırmak lazım gelir. Dalgalı paralar, Merkez Bankası avansları, hazine bonoları, konsilide borçlar hazine gelir kaynaklarıdır.
