Havale
Bir işi başkasına yaptırma. Bir kimsenin, kendi adına diğer bir kimseye nakit, kıymetli evrak veya sair misli (benzeri bulunan) şeyler vermeye, bir üçüncü şahsı mezun (yetkili) kılmasıdır. Borçlunun alacaklıya, borcumu falan kimseden al deyip, bu ikinci kimsenin yani alacaklının bu teklife sözleşme yerinde razı olmasına “havale etmek” denir. Bu da borcun, bir şahıstan başka bir şahsa devri demektir.
“Havale” kelimesi, sonradan borç devrini tevsik eden yazılı belgelere delalet etmesi yönüyle, havalename (hamiline yazılı havaleler); çek ve bedeli üçüncü bir şahıs tarafından ödenecek (tesviye olunacak) senet, poliçe ve resmi bir vezneden ödenecek meblağ için tediye (ödeme) emri manalarını da almıştır.
Havale, borcun ödenmesinde, kredi alınmasında veya herhangi bir alacağın tahsilinde kolaylık sağlayan huküki muameledir. Bankaların ve postanelerin, havale işlemlerini yürütmeye tahsis ettiği Havale servisleri vardır. Ödenmesine yetki verilen havale, alıcısına ilgili servis tarafından haber gönderilerek servise çağırılır. Hüviyet tesbitinden sonra havale o şahsa ödenir. Banka ve PTT, gördüğü hizmet karşılığı belli bir tarife üzerinden havale ücreti alır.
Borçlar hukükunda havale: Borçlar Kanunu’nun 457-462. maddeleri havale hükümlerini düzenlemektedir. Hamile muharrer (yazılı) havaleler bu babın hükümlerine tabidir. Çekler ile kambiyo senedi niteliği taşıyan havaleler hakkındaki husüsi hükümler ayrıca mevcuttur. Poliçe, çek ve diğer kambiyo senetlerine ilişkin hükümler de Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiştir (mad. 583 ve
Havale akti ile bir kimse, kendi namına diğer bir kimseye nakit veya kıymetli evrak (bono, çek) ve sair şeyler vermeye bir üçüncü şahsı yetkili kılmaktadır. Havale yolu ile muhakimleri olan alacaklı havaleyi kabul etmek istemediği takdirde, borçluyu derhal haberdar etmesi lazımdır. Aksi takdirde zarar ve ziyan ile mesul olur (B. Kanunu mad. 458).
islam hukükunda havale: Borçlunun alacaklıya, borcumu filan kimseden al deyip, bu ikinci kimsenin, yani alacaklının, bu teklife sözleşme yerinde razı olmasıdır. Mecelle’nin 673-700. maddeleri islam hukükuna ait havale hükümlerini beyan etmektedir. Havaleyi veren ile alanın akıllı olması, kabul edenin ise hem akıllı hem de baliğ (ergenlik büluğ çağına girmiş) olması lazımdır. Havale verenin, alanın ve kabul edenin üçünün de sözleşmesi ile olabileceği gibi yalnız veren ile alanın veya veren ile
kabul edenin, yahut alan ile kabul eden arasındaki sözleşme (anlaşma) ile de olur. Havale sözleşmesinde borçlu ve borcu ödemeyi kabul eden üçüncü şahıs sözleşirken alacaklı hazır bulunmazsa, haber alınca izin verse de havale geçerli olmaz. Sözleşme yerinde bulunup razı olması lazımdır.
Havale üç şekilde olabilir
1. Mutlak havale, havaleyi veren birinci kimsenin havaleyi kabul eden üçüncü kimseden alacağı veya onda vediası (emanet bıraktığı bir şeyi) olduğu bildirilmeyen havaledir. Alacağı veya onda vediası olup da bildirilmedi ise havaleyi alan da havaleyi veren de alacaklarını ondan isterler.
2. Kabul edendeki alacağı paradan ödenmek üzere verilen havaledir.
3. Kabul edende emanet bulunan veya gasp ettiği maldan, paradan ödenmek üzere verilen havaledir. Alacaklıya verilen banka çeki böyledir. Havale iki sebeple bozulur, yok olur: 1) Kabul edendeki alacağın telef olması, yok olması, inkar edilip ispat edilemeyen alacaklar ve havale kabul edenin iflas etmesi, alacağın telef olmasıdır. 2) Havale feshedilmekle bozulur.
Bu durumla da alacaklı alacağını havale eden bir önceki kimseden veya ilk borçludan alır.