Gurübi Saat

Gurübi Saat

güneşin batmasının 12.00 olarak kabul edildiği saat hakkında kullanılan bir tabir. Ezani saate, astronomi ilm-i heyet ifadesi ile hakiki gurübi saat denir. Bu saatle güneş hergün saat 12.00da batmakta gurüb etmekte ve diğer vakitler de buna göre hesap edilmektedir.Akşam ezanı bu saatle hep 12.00 da okunduğundan, ezani saat ismini almıştır. Osmanlı Türklerinde kullanıldığı ve

daha sonra bugünkü kullandığımız vasati saat kabul edildiğinden, halkımız şimdiki saate alafranga, ezani saate de alaturka ismini vermiştir. Kullanıldığı zamanlarda bu saat hergün veya 2-3 günde bir güneşin battığı saatlerde 12.00ye getirilerek ayar edilmekteydi.O zamanda büyük camilerimizde muvakkıthaneler ve burada astronomi hesaplarını çok ince şekilde hesaplayabilen muvakkıt denilen

vazifeli memurlar vardı. Akşam ezanı her gün bu muvakkıtların hesaplarına göre okunur ve Müslümanlar da saatlerini 12.00ye ayarlarlardı. Köylerdeki hocalar da ilim tahsil ederken ilm-i heyet derslerinde namaz vakitleri hesaplarını öğrenirlerdi. Köylerde de bunların yaptığı hesaplara göre akşam ezanı okunur ve saatler 12.00ye ayarlanırdı. Bugün radyolar vasıtasıyle verilen saat ayarı o zaman ezanla bildirilirdi.

Şimdi kullandığımız vasati saate göre hesaplanmış namaz vakitleri takvimlerde yazılıdır. Bu vakitlere göre güneş battığı zaman, yani akşam ezanı okunduğunda saatimiz 12.00ye getirilir ve hergün bir evvelki güne göre güneş kaç dakika erken batıyorsa o kadar ileri, kaç dakika geç batıyorsa o kadar

geri alınırsa, kolumuzdaki saat gurübi ezani saat olmuş olur. Bir sene boyunca hergün saatin kaç dakika ileri veya geri alınacağı bir cetvel halinde yazılmıştır. Cetvelde de görüldüğü gibi, bu ayar günde 2 dakikayı geçmemekte ve saat Aralık ortasından Haziran sonuna kadar cetvelde yazılı dakikalar kadar geriye, Temmuz başından Aralık ayı ortasına kadar da ileri alınmaktadır. Bir sene içinde bu + 185 ve -185 dakika arasında değişmektedir.