Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Genleşme Nedir
ısının cisimlerde sebep olduğu hacim değişmesi. Cisimlerin ısıtıldıklarında, ya hacimlerinde yada boylarında (katı ise) bir artma olduğu kolayca ispatlanabilir. Bunun için hacim ya da uzunlukları belli olan cisimler, ısıtılır. ısıtılma halindeki ölçüleri ile ilk ölçüleri arasındaki fark, genleşmeyi ispatlamış olur.
Gençleşme, katı, sıvı ve gaz cisimler de olur.
Katı cisimlerin gençleşmesinde, uzama ve genişlemeden bahsedilir. Cisim, bir tel ya da çubuk şeklinde ise ısıtılma halinde cisimde meydana gelen değişiklik boyunda, yâni uzunluğunda olur. Cismin O” deki uzunluğu 1 ise, t° deki uzunluğu
1 = (1° + At) dir.
Buradaki (A)`, çubuğun yapıldığı maddeyi karakterize eden bir sayıdır ve uzama katsayısı adını alır.
Katı cisim, belirsiz bir şekle sahipse ısı ile meydana gelen değişiklik, hacminde oluyor demektir. Bu halde de, cismin 0° deki hacmi v° t deki hacmi v ise
v = v (1 + Kt) olur.
Buradaki (k) sayısı, genleşme katsayısı dır.
Sıvıların genleşmesinde, yalnız hacim genleşmesinden söz edilir. Bu genleşme katsayı da katı cisimlerde olduğu gibidir. Yalnız sıvılardaki genleşme kat, sayısı (k), katı cisimlerde olduğunda daha fazladır. Bu da sıvı cisimlerin ısı. aldıklarında hacimlerinde daha çok artma meydana gelmesi ile bellidir.
Gazlarn genleşmesi, sabit basınç ve sabit hacim altında olmalarına göre değişir.
Bir gazın sıcaklığı değişirken, basınç sabit tutulursa, hacmi değişir. Gazın 0 deki hacmi v ise, t deki hacmi
v = v (1 + Bt) dir.
Bu formüldeki (B), gazın sabit basınç altındaki genleşme katsayısıdır. Bu da, ideal gazlar için 1/273`e eşittir.
Bir gaz ısıtılırken, hacmi sabit tutulursa, basıncı artar. O gazın 0 deki basıncı p ise, t deki basıncı
p = p (l + et) olur.
Bu formüldeki (C), gazın, sabit hacim altındaki genleşme katsayısıdır. (B) nin, (C) ye eşit olduğu ise, Boyle Mariotte kanunu ile ispatlanabilir.
