Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Geçici Anayasa Nedir
1924 tarih ve 491 sayılı Anayasamızın bazı hükümlerini kaldıran ve bazı hükümlerini değiştiren geçici kanun. 27 Mayıs 1960 tarihinden 15 Ekim 1961 tarihine kadar yürürlükte kalmıştır. Türkiye Cumhuriyeti, 1924 tarihinde kabul olunan anayasaya göre yönetilirken, 1950 tarihinde iktidarı eline alan Demokrat Parti, her gün biraz daha artan kayıtlayıcı idaresi ile Anayasa’yı çiğnemiş ve işlemez hale getirmiştir. Böylece, hak ve hukukla, devlet fikri ile hiç bir ilgisi olmayan Demokrat Parti iktidarına son vermek gerekmiş, Türk Silahlı Kuvvetleri, 27 Mayıs 1960 tarihinde yaptığı hareket ile bu gerekliliği yerine getirmiştir. Milleti temsil etmesi gereken Büyük Millet Meclisi de, Siyasi Demokrat Parti iktidarı tarafından gerçek bir teşri organ olmaktan çıkarılarak şahıs ve zümre menfaatine hizmet eden bir parti grubu haline getirildiğinden feshedilmiştir.
Bu sebeple, Türk milleti adına iktidarı geçici olarak devralan Milli Birlik Komitesi 1924 tarihli Anayasanın bazı hükümlerini kaldıran ve bazı hükümlerini değiştiren 27 Mayıs 1960 tarihli geçici Anayasa’yı kabul etmiştir. 4 bölümden ve 2 maddeden meydana gelmiş olan Geçici Anayasanın genel hükümler bölümün de
iktidar Parti idarecileri tarafından Anayasa’nın çiğnenmesi, Türk milletin bütün fert ve insanlık hak ve hürriyetlerinin ve masuniyetlerinin ortadan kaldırılması, muhalefet murakabesi işleme hale getirilerek tek parti diktatoryası kurulması suretiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi fiilen bir parti grubu durumuna düşürülmüş ve meşruluğunu kaybetmiştir.
Ordu Dahili Hizmet Kanununun 34 üncü maddesi ile Türk yurdunu ve Teşkilat Esasiye Kanunu ile tayin edilmiş olan Türk Cumhuriyetini kollamak ve korumak vazifesi kendisine verilmiş olan Türk ordusu vatandaşı birbirine düşürmek suretiyle Türk vatanını ve milletin varlığını tehlikeye koymuş olan eski iktidara karşı bu mukaddes kanuni vazifesini yerine getirmek ve hukuk devletini yeniden kurmak için, Türk millet adına harekete geçerek, milleti temsi vasfını kaybetmiş olan Meclisi dağıtıl iktidarı, geçici olarak Milli Birlik Komitesine emanet etmiştir denilmektedir. Geçici Anayasanın birinci bölümün, de genel hükümler yer almaktadır.
Bu bölümde yer alan maddelerde Milli Birlik Komitesi’nin demokratik usullere uygun olarak en kısa zamanda yapılacak genel seçimlerle yeniden kurulacak olan Türkiye Büyük Millet Meclisine iktidarı devredeceği tarihe kadar Türk milleti adına egemenlik hakkını kullandığı belirtilmekte, yasama yetkisinin kendisi tarafından yürütme yetkisinin Devlet Başkanı tarafından tayin edilen ve Komitece tasdik edilen Bakanlar Kurulunca yargı hakkının tarafsız ve bağımsız mahkemelerce ve kanun sınırları içinde kullanılacağı kaydedilmektedir. Yine bu bölümde eski ve düşük iktidar mensuplarının ve bunların suçlarına katılanların sorumluluklarını araştırmak için bir Yüksek Soruşturma Kurulunun kurulmasından bunları yargılayacak olan bir Yüksek Adalet Divanından söz edilmektedir.
Geçici Anayasa’nın ikinci bölümü Milli Birlik Komitesi bölümüdür. Bu bölümde Milli Birlik Komitesi’nin kuruluşundan, çalışma şeklinden, üyelerinin durumundan söz edilmektedir. Geçici Anayasa’nın üçüncü bölümünde Devlet Başkanı ile ilgili maddeler yer almakta, Devlet Başkanının aynı zamanda Milli Birlik Komitesinin ve Bakanlar Kurulunun başkanı olduğu kaydedilmekte ve aynı zamanda Başbakan olduğu eklenmektedir.
Geçici Anayasa’nın dördüncü bolümünde Bakanlar Kurulu ile ilgili maddeler yer almaktadır. Geçici Anayasa’nın son maddeleri olan 23. madde mal beyanı vermeyi isteme hallerini 24. madde, 1924 tarihli Anayasa’nın 4.7, 9-25, 27-36, 38-40, 41. maddenin ikinci ve üçüncü cümleleri, 42.50 52, 61, 67, 95, 102, 104 üncü maddelerinin yürürlükten kaldırıldığını, 1924 tarihli Anayasanın 73. maddesindeki hükmün kayıtlama şeklini 25. madde, Milli Birlik Komitesi tarafından çıkarılan kanunların durumunu tayin etmekte 26. madde, Geçici Anayasa’nın yürürlük tarihini ve son madde de Geçici Anayasanın Milli Birlik Komitesi tarafından yürütüleceğini kaydetmektedir.
