Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Emisyon Nedir
Türkçe karşılığı ihraç demek olan emisyon kelimesi yabancı dillerde çıkarmak, yaymak, tedavüle çıkarmak anlamında kullanılır. Kağıt paranın, tahvillerin, hisse senetlerinin ilk defa piyasaya sürülmesi emisyondur. Ufaklık paranın piyasaya çıkarılmasında emisyon, terimi kullanılmaz. Merkez Bankasının piyasaya sürdüğü toplam kağıt para miktarı, emisyon hacmini ifade eder
emisyona Merkez Bankası yetkilidir. Emisyon Merkez Bankasının aktif ve pasifindeki gelişmelerin sonucu oluşur. Merkez Bankası mevduatı arttığı zaman emisyon ihtiyacını azaltan, azaldığı zaman emisyon ihtiyacını arttıran bir faktördür.
Merkez Bankasının para basması doğrudan emisyon hacmini arttırmayabilir. Büyük ölçüde para basıldığı halde bunun tamamı piyasaya sürülmemiş olabilir. Buna karşılık hiç para basılmadığı halde, Merkez Bankası depolarda bulunan paraları piyasaya sürerek emisyon hacmini arttırabilir.
Merkez Bankasının çıkardığı kağıt para miktarı, ekonominin ihtiyacı düzeyinde kalmalı fazla veya eksik olmamalıdır. Bu bakımdan TC Merkez Bankası Kanunu, bankanın hangi hallerde ve ne miktarda kağıt para basabileceğini açık bir şekilde belirlemiştir. Buna göre banka başlıca üç şekilde kağıt para çıkarabilir
Altın ve döviz karşılığı emisyon Merkez Bankası, gerçek ve tüzel kişilerin getireceği altın ve dövizlerin değeri kadar kağıt para piyasaya sürebilir. Banka, satın aldığı bu altın ve dövizi kar payı da dahil olmak üzere ithalatçılara satarak, piyasaya sunduğu paraların geri dönmesini sağlar.
Reeskont karşılığı emisyon Bankalara iskonto yoluyla intikal etmiş kısa ve orta vadeli ticari ve sınai senetlerin bir kısmını ilgili bankalar Merkez Bankasına iskonto ettirebilir. Bu reeskont işlemiyle Merkez Bankası, piyasaya ek para sürerek emisyon hacmini arttırabilir.Ticari senetlerin vadesi geldiğinde tahsil edilir, dolayısıyla bu yoldan piyasaya sürülmüş para Merkez Bankasına geri döner. Banka, reeskonta kabul ettiği senet miktarını azaltmak veya arttırmak yoluyla emisyon hacmini değiştirebilir.
Hazineye açılan krediler karşılığı emisyon Devletin yıl içindeki gelirleri bazı aylarda giderlerini karşılamayabilir. Ortaya çıkan nakit açığını Hazine, Merkez Bankasından alacağı kısa vadeli kredilerle kapatma yoluna gider. Daha sonra gelirin fazlalık verdiği aylarda borcunu öder. Merkez Bankası, kamu
hizmetlerinin zaman ve mekana göre sürekliliğini sağlamak amacıyla, hazineye, cari yıl genel bütçe ödeneklerinin % 15i kadar kısa vadeli avans verebilir ve piyasaya kamu iktisadi teşebbüslerine Hazine Kefaletini Haiz Bonolar karşılığında doğrudan açılan krediler oranında para sürebilir.
TC Merkez Bankası, 1970 tarih, 1211 sayılı kanuna göre, emisyon ve kredi hacmini ekonomik ihtiyaca uygun şekilde düzenlemekle görevlidir.
