Dört Halife Devri
Dört Halife Devri HZ. Muhammedin vefatından sonra islam Devletinin başına sırasıyla HZ.Ebubekir HZ.Ömer HZ.Osman ve HZ.Ali geçmiştir.Halifeler bu dönemde seçimle belirlendigi için Dört Halife Devrine Cumhuriyet Dönemide denmiştir
HZ.Ebubekir Dönemi HZ.Muhammet kendisinden sonra yerine kimin geçicegini belirtmemişti.Onun ölümünden sonra çıkan tartışmalarda HZ.Ebubekir halife seçilmiştir. Bu arada HZ.Muhammedin ölümü üzerine islam dünyasında iç karışıklıklar yaşanmaya başladı
Bunlar Arabistanda dinden dönme olayları Yalancı peygamberlerin ortaya çıkması islamiyeti yeni kabul eden Yemen ve Umman gibi yerlerde kabilelerin zekat vermek istememesi
HZ.Ebubekir Halid Bin Velid komutasındaki islam Ordularını Yemene göndererek yalancı peygamberleri ortadan kaldırdı ve sarsılan islam birligini yeniden sağlamış oldu.Zekat vermek istemeyenlerin isyanlarını bastırarak onları cezalandırdı.
HZ.Ebubekir halife olduğu sırada Sasani devleti cöküş içindeydi.HZ.Ebubekir sasanilerin egemenliğindeki Irağa ordular gönderdi.Bu orduların başarıları sonucu Hire beyliği osmanlı Devletine bağlandı.
islamiyeti Arabistan dışına da yaymayı amaçlayan HZ.Ebubekir Bizans egemenliğindeki Suriyeye ordular gönderdi.Yermükte bizans ile yapılan savaşı müslümanlar kazandı ve böylece Suriyenin kapıları müslümanlara açılmış oldu.
HZ.Ebubekir döneminin önemli olaylarından biri Kuran-ı kerimin toplanarak kitap haline getirilmesidir HZ.Ebubekir 634 yılında hastalandı ve namaz kıldırma görevini HZ.Osmana verdi. Aynı yıl 63 yaşında vefat etti.
HZ. Ömer Dönemi HZ.Eubekirin vefatı üzerine müslümanlar HZ.Ömeri halife seçtiler HZ.Ömer halife oldugu sırada Suriye de fetih hareketleri devam ediyordu.HZ.Ömer Suriyenin fethedilmesine önem verdi. Görevlendirdigi birlikler kısa sürede Suriyenin tamamını fethettiler. Fethedilen şehirlerdeki hristiyanlar din ve ibadetlerinde serbest bırakıldılar. Suriyenin fethi tamanlandığında Filistin ve kudüs hariç her yer fethedilmişti.
kudüs halkı sıranın kendisine geldigini görerek Bizanstan yardım istedi.deniz yoluyla büyük bir Bizans ordusu Filistine geldi.Ecnadin denilen yerde yapılan savaşı islam ordusu kazandı.Böylece Suriye ve Filistinde müslümanların karşısına çıkacak bir Bizans ordusu kalmadı.Savaşın sonunda Kudüs kuşatıldı.Kudüs patriği şehri ancak halifeye teslim edeceğini söyleyince HZ.Ömer Kudüse gelerek şehri teslim aldı.
Sasanilerle yapılan Kadisiye ve Nihavent savaşlarının sonucunda iran ve Irak toprakları müslümanların eline geçti.Bu yenilgiler sonucunda Sasani imparatorlugu 651 yılında yıkılmıştır.
islam orduları HZ.Ömer döneminde Azerbaycan , Yukarı Mezopotamya ve Mısırı fethederek Trablusgarpa kadar ulaşmıştır islam devletinin sınırlarının hızla genişlemesi ve nüfusun artması yönetim konusunda bazı sorunların ortaya çıkmasına neden oldu.Bu sorunların çözümlenmesiyle
Fethedilen yerler yönetim birimlerine ayrılarak büyük iller oluşturulmuş ve bu illere valiler tayin edilmiştir Mali ve Askeri amaçlı divan örgütü kurulmuştur Devlet hazinesi BEYTÜLMAL oluşturulmuştur.
Adli teşkilat kurularak yönetim birimlerine kadılar gönderilmiştir ilk ordu teşkilatı kurulmuştur.Sınırlarda ordugahlar kurularak savunma ve fetih hareketleri kolaylaştırılmıitır.
fethedilen bölgelerde yeni şehirler kurularak buralara müslümanlar yerleştirilmiştir ikta sistemi uygulanmaya başlanmıştır Hicri takvim kabul edilmiştir HZ.Ömer iranlı bir köle tarafından şehit edilmiştir.
HZ.Osman Dönemi HZ.Ömerin öldürülmesinden sonra müslümanlar 644 yılında Emevi soyundan gelen HZ.Osmanı halife seçti HZ.Osman döneminde HZ.Ömer dönemindeki fetihlere devam edilmiş ve Abdullah Bin Sad komutasındaki islam ordusu Kuzey Afrikada Bizans ve yerli halkı yenerek Tunusu aldı.
Suriye valiligine getirilen HZ.Osmanın yiğeni Muaviye komutasındaki ordu mısır ordusuyla birleşerek 649 yılında Kıbrıs, Rodos ve Giriti fethetti.Bu dönemde ayrıca HZ.Ömer zamanında başlatılan Azerbaycan fethi tamamlandı.
Trablusgarp Tunus,Horosan ve harezm ele geçirilmiştir.Doğuda Hazar Türkleriyle komşu olması nedeniyle sınır çatışmaları başlamış ve bu çatışmalar Hazar Türkleri tarafından durdurulmuştur. Böylece islamiyetin Hazar denizinin batısına yayılması engellenmişti.
HZ.Ömer zamanındaki önemli olaylardan biri de Kuran-ı Kerimin çogaltılarak belli başlı islam merkezlerine gönderilmesidir.
HZ.Osman Emevi kökenli olduğu için kendi sülalesinden olan kişileri devlet yönetiminde önemli yerlere getirilmiştir.Onun bu tutumu müslümanlar tarakından hoş karşılanmamış ayaklanmalara neden olmuştu 656 yılında böyle bir ayaklanma sırasında Kuran-ı Kerim okurken öldürüldü.
HZ.Ali Dönemi HZ.Osmanın sehit edilmesinden sonra halifelik HZ.Aliye teklif edildi.Başlangıçta bu teklifi reddeden HZ.Ali ısrarlar karşısında görevi kabul etti.
Onun seçilmesi Emevi sülalesinin hoşuna gitmemişti.Emevi sülalesi HZ. Osmanın ölümünden HZ.Aliyi suçluyordu.ilk müslümanlardan olan HZ.Muhammedin eşi HZ.Ayşe Talha ve Zübeyrin de içinde bulunduğu gurup HZ.Osman ın katilinin bulunmasını istiyorlardı.Sonunda iki taraf 656 yılında Küfe şehri yakınlarında karşı karşıya geldi.
HZ.Ayşenin devesinin etrafında gelişmesinden dolayı Cemal vakası deve olayı adı verilmiştir.Bu savaş sonunda HZ.Ali galip geldi.Talha ve Zübeyr öldürüldü HZ. Ayşe esir alındı.Cemal vakası ile birlikte HZ.Ali ve şam valisi muaviyenin arası iyice açıldı .Halifeliğin tekrar Emevi tarafına geçmesini isteyen Muaviyenin üzerine 657 yılında büyük bir ordu ile yürüyen Hz.Ali Rakka şehri yakınlarında Sıffın ovasında Muaviye ile karşılaştı.Savaşı tam Hz.Ali kazanmak üzeriyken Muaviye hileye başvurdu.Bu olaya HAKEM olayı denir.
Hakem Olayı Sıffın savaşında bir sonuç alamayan taraflar ,iki taraftan da birer hakem seçerek onların kararına başvurmayı gerekli gördüler.
Hz.Alinin hakemi Ebu Musa El –Ensari Muaviyenin hakemi ise Amr ibnül As oldu.Sonunda karar veren hakemler Muaviyenin enrikası sonucu onu halife seçtiler.Müslümanlar bu olaydan sonra üç gruba ayrıldı
ŞiilerHz.Ali taraftarları
SünnilerMuaviye taraftarları
HaricilerTarafsızlar
Bir süre sonra Hariciler islam dünyasını bölmekle suçladıkları Hz.Aliyi Muaviye ve Muaviye nin hakemi olan Amr ibnül Ası öldürmek için ayaklandılar ve bu üç kişiye suikast düzenlediler.Bu suikast sonucu 661 yılında sadece Hz.Ali öldü.
Hz.Alinin ölümü üzerine Irak halkı Küfede Hz.Alinin oğlu Hz.Hasanı Halife seçtiler.Halifelikte hak iddasında bulunan Muaviye Hz.Hasanın üzerine yürüdü.Sonunda Müslüman kanı dökülmesini istemeyen Hz.Hasan bir takım şartlar öne sürerek Muaviye nin halifeliğini kabul etti.Bu şartlar halifelikte seçim düzeninin değiştirilmesi saltanat haline gelmemesi demekti.Hz.Alinin şehit edimesiyle dört halife devri sona ermiştir