Dericilik Nedir

Dericilik Nedir

Derinin fiziksel ve kimyasal işlemlere tabi tutulup kullanılacak hale getirilmesi. dericilik, çok eski bir sanat dalıdır. Tarihin en eski çağlarından beri insanlar dericilikle uğraşmış, üstünde durup geliştirerek ayakkabı, terlik, elbise, yelken vesaire gibi türlü eşyalar yapmışlardır. Eski Türkler deriden sandıklar, hayvanlar için semerler yaparlardı. Ayrıca deri üstüne işlemeler yaparak süs

eşyası olarak kullanırlardı. En güzel deri işleri Türkler, Araplar, ispanyollar ve Venedikliler tarafından yapılırdı. ispanyollar dericiliği Araplardan öğrenmişlerdir. O sıralarda Anadolunun hemen her köşesinde dericilik gelişmiş haldeydi. imparatorluk ordusunun koşum takımlarını yapıyorlardı. Fransızlar dericiliğe başladıkları zaman deri teknolojisini Osmanlılardan aldılar. Memleketimizde

modern deri sanayii istanbulda ikinci Mahmud zamanında Beykoz deresinde tabakhane kurularak faaliyete geçmiştir. Burada yapılan deriler ordunun ayakkabı ihtiyacını karşılamak için askeri ayakkabı yapımında kullanılmaya başlanılmıştır. Kurtuluş savaşı sırasında ordunun ayakkabı ihtiyacının büyük bir kısmını karşılamıştır. Daha sonra istanbulda Kazlıçeşmede, Ege bölgesinde ve Anadolunun bazı

şehirlerinde özel ve modern deri fabrikaları açılmıştır. Bu fabrikaların ürettiği deriler, kendi ihtiyacımızı karşıladığı gibi çeşitli yabancı ülkelere de ihraç edilerek memleketimize döviz getirmektedir. Deri üretiminde büyükbaş ve küçükbaş hayvan derilerinden istifade edilir. Bunlar sığır, keçi, oğlak, koyun ve kuzu derileridir.

Derinin kimyasal yapısı Deri kimyasal olarak % 55 karbon, % 6-8 hidrojen, %19-25 oksijen, % 14-20 azot, % 0,5-1,5 kükürt, fosfor, demir, iyot ve klordan meydana gelir.

Derinin biyolojik yapısı % 65 su, % 32.5 protein, % 2 yağ, % 0,5 mineral tuzlardan meydana gelir. Ham derinin salamura yapılması Salamura ham deriyi mikroorganizmaların etkisinden, küflenme, çürüme, kokuşmadan korumak için, yapılan işlemdir.

Önemli salamura çeşitleri
Kurutma yoluyla salamura Asarak veya gererek yavaş yavaş yapılır. Deri, suyunun % 55-65ini kaybeder. Bu usül Türkiyede kullanılmaz sıcak bölge usülüdür.

Tuzlu salamura Tuz sodyum klorür ile yapılan salamuradır. Derinin yüzülen kısmı tuzlanır. Ağırlık kaybı % 4-15 olur.

Piklaj yoluyla salamura Bu salamura kıl giderme işlemi görmüş koyun, sığır, keçi derilerine uygulanır. Derinin yapısı üç tabakadan meydana gelir.

Üst deri Derinin % 1 kalınlığını teşkil eder Epidermis Alt deri Derinin % 14 kalınlığındadır. Yüzme kalıntılarını da üzerinde taşıdığından yağ ve et

kireşlik işlemi esnasında giderilir Koryum

Orta deri Derinin % 85ini teşkil eden ve değerlendirilen kısımdır Sübkitus. Ham derilerin stoklanacağı ambarlar serin, havadar, güneş görmeyecek şekilde olmalı, haşerelerin üremesine engel olunmalıdır. Deriler yüksek olmayan istifler halinde aralıklı olarak depo edilir. Ham deriden gelen hatalar çok çeşitli olabilir

Hayvanın yaşadığı ortamdan gelen izler
Salamura hataları
Kimyasal madde etkileri demir, bakır, şap, mavi naftalin lekeleri
Kurutma hataları
Yüzme hataları

Ham derinin mamul hale getirilmesi için gerekli genel operasyonlar Yumuşatma Berrak, sertliği düşük bakterilerden arınmış demir bileşikleri ihtiva etmeyen suyla yapılır. Amaç tuz, gübre, idrar, kan, vs. gibi kirlerin giderilmesi ve suda çözünebilen proteinlerin uzaklaştırılmasıdır. Diğer önemli bir nokta ise salamura süresinde derinin kaybettiği suyun takrar kazandırılmasıdır % 65e çıkarılır. Yumuşama süresi aşağı-yukarı 24-48 saat arasındadır.

Kireçlenme Kalsiyum hidroksit-Zırnıklama sodyum sülfür Kireçlemenin gayesi kıl köklerini gevşetmek, derinin şişmesini sağlamaktır. Tüylü Kürk deri yapılmak istendiğinde kireçlenme-zırnıklama işlemi yapılmaz. Kireçleme-zırnıklama işlemi bitmişderi kavalata makinasına gelir. Derinin yüzülen kısmı alt derinın et ve yağ tabakaları burada giderilir. Artıklara karnasdenir. Bunlardan yağ ve hayvan yemi yapılabilir. Deriyi ısı, nem, mikroorganizmalara karşı dayanıklı hale getirmek ve deriye teknik karakter kazandırmak gayesi ile yapılan operasyonların tamamına debagat işlemi veya dabağlama, dabağlanan yere de tabağhane denir.

Debagat işlemi mamul deri karekterine göre
Metal debagat,
Nebati debagat olmak üzere ikiye ayrılır.

Metal debagat Krom , alüminyum, demir, vs. gibi metallerin tuzları ile yapılabilir.Genellikle krom debagatı yapılır. Kireçlik işlemi bitmiş deri dolaplarda evvela suni gübre amonyum sülfat ve enzim

ilavesiyle derinin bünyesindeki kireç ve enzim yardımıyle istenmeyen proteinler deriden uzaklaştırılır. Deride yumuşaklık artar ve belirgin hale gelir. Bundan sonraki işlem piklajdır. Deriyi debagat Phsına ayarlama işlemidir. Deri metal debagattan önce asidik duruma getirilir. Piklaj işleminde deri asitten zarar görmemesi için evvela sodyum klorür tuz verilir. Deri lifleri arasına giren tuz deriyi aside karşı

dayanıklı hale getirir. Genellikle asit olarak sülfirik asit kullanılır. Bu ameliyeden sonra deriye krom oksit krom kompleksi verilir. Krom, deriyi dış etkilerden korur. Bundan sonra kromun deriye bağlanması için dönen dolaba soda veya bikarbonat verilir. Böylece kristaller büyür, krom liflerin

arasından çıkamaz. Deri dolaptan çıkarılarak istiflenir. Yapılacak deri çeşidine göre tasnif edilir. Kalın deriler sığır derisi yarma makinesinden geçtikten sonra tıraşlanır. Kromlu deri, traş makinesinde istenilen inceliğe getirilir. Deriler retenaj dolaplarına atılır. Retenajın gayesi a Deriye yumuşaklık kazandırmak, b Deriye homojenlik kazandırmaktır. Deri sodyum bikarbonat ile zayıf alkali hale getirilir.

Deriler yıkandıktan sonra istenirse 55oCde çeşitli renklerde anilin boya çeşitleriyle boyanır. Sonra yine 55oCde sıcak suyla yağlama işlemine geçilir. Yağlar suda eriyen sülfone, sülfite veya sentetik yağ çeşitleridir. Yağlamanın gayesi deriyi yumuşatmak ve su geçirgenliğini azaltmak içindir. Sülfone yağ kullanılmasının sebebi yağı su ile beraber tutmaktır.

Tanenleme Çeşitli tanenler kullanılabilir Bunlar sentetikfenol-formaldehid, reçine esaslı olduğu gibi bitkilerden elde edilen tabii tanen diye tabir ettiğimiz sumak, mimoza,valeks vs. olabilir.

Bu tanenler sayesinde deriye daha bir dayanıklılık ve dolgunluk sağlanır. Deriler dolaptan çıkarılıp açkı makinalarında açılarak şu şekillerde kurutulur 1 Normal hava sıcaklığında asılarak, 2Pestink cihazıyla derinin nemi sıkılarak giderilir, 3 Vakum nem emilir, 4 Gergef deri gerilerek kurutulur.

Kurutulmuş
deri su veya % 35 rutübetli talaşla tavlama işlemi yapılarak deriye rutübet kazandırılır. Daha sonra gergef makinasında gerilerek düzgün bir hale getirilir. Böylece deri boyama işlemine hazırlanmış olur. Derinin üst boyaması yapılırken, evvela asidik boya ile otomatik tabanca veya el tabancasıyla deriye püskürtme süretiyle astar boyası verilir. Bu püskürtmeden sonra organik pigment ve bağlayıcılarla son boyası verilerek, cilası atılır ve ütülenir. Ölçü makinasında ölçülerek, alan hesabıyla piyasaya sürülür. Tüylü kürk deriler adet olarak piyasada satılır. iyi kalite bir derinin cildi temiz olur. Hayvanın tabii cildi gözükür, göze herhangi bir hata gözükmez.