Cuma Selamlığı

Cuma Selamlığı

Osmanlı sultanlarının Cuma namazına gidişleri ve dönüşleri sırasında yapılan merasim. islam devletlerinde Cuma namazının ictimai ehemmiyeti pek büyüktü. Osmanlı padişahları, kendilerinden önceki islam hükümdarları gibi at üstünde ve bir merasimle büyük camilerden birine giderek Cuma namazlarını kılarlardı

Bilhassa halifeliğin Osmanlılara geçmesiyle Yavuz Sultan Selim Handan itibaren Osmanlı sultanları aynı zamanda islam, halifesi de oldukları için, bu husûsa daha çok ehemmiyet vermişlerdir. Cuma namazının kılındığı ve hutbenin verildiği camilerin bütün Müslümanlara açık olması hükümdarın halkla temasının sağlanarak derdini ve dileğini ona açıklamasını sağlıyordu.

Padişahlar Sultan ikinci Abdülhamid Hana kadar, camilere, ata binerek giderlerdi. Rahatsızlığından dolayı Sultan Abdülhamid Hanın saltanat arabasıyle Cumaya gitmesinden sonra atla gidilmez oldu.

Cuma selamlığı merasiminde, askeri, mülki ve ilmiye sınıfından pekçok kimse bulunur, her sınıf askerden meydana gelen birlikler namazdan sonra padişahın önünde resmi geçitte bulunurlardı. Askerini seven, yüzyıllar boyu serhat boylarından zafer haberleri bekleyen ve atalarını yad eden halk da bu merasimleri büyük ilgi ile takib ederdi. O gün sokaklar bayram günleri gibi dolup taşardı.

Selamlıklara bütün şehzadeler, bazı yaverler, tüfekçiler ve hünkar çavuşları katılırdı. Selamlığın hangi camide yapılacağı bilinmediği için, halk Sultan Abdülhamid Han zamanında, Yıldız Sarayında toplanır, orada iradeyi bekler, padişah çıkınca onunla birlikte hareket ederdi. Bu esnada alkışçı tabir olunanlar şöyle söylerlerdi Uğurun hayır ola, yaşın uzun ola, yolun açık ola. Saltanatına mağrûr olma padişahım senden büyük Allah var.

Son devirde otuz üç sene padişahlık yapan Sultan Abdülhamid Hanın selamlıkları hiç aksatmadığını, camide dert ve sıkıntısı olanların arzıhallerini alıp gerekeni yaptırdığını tarihi kaynaklar belirtmektedir. Sultan Abdülhamid Han, namaz kılıp kılmamak hakkında kimseye mecbûriyet koymadığı gibi, baskıda da bulunmazdı. Yalnız veliahtların namaz kılmalarını ister, kılmayanları da ikaz ederdi.

Selamlık resmini seyir için gelen halk uzaklarda dururdu. Padişahı çok uzaktan da olsa görmeyi arzu eden halk, büyük bir kalabalık teşkil ederdi. Ecnebilere ise bunlardan sefirler için mabeyn dairesinin önünde set üzerinde kapalı bir yer tahsis olunurdu. Sefirlere burada sigara, kahve vs. ikram edilirdi.

Padişahlar, selamlık merasimi için her hafta bir büyük camiye giderlerdi. Böylece halkın değişik camilerde sultanı görüp, dert ve şikayetlerini anlatabilmeleri mümkün olurdu. Cuma selamlığından sonra Balmumcu çiftliğine, ıhlamur ve Zincirlikuyu köşklerine, arasıra saltanat kayığı ile Beylerbeyine geziler yapılırdı