Çıyan Nedir

Çıyan Ne Demektir? Çıyan Nedir Kısaca? Çıyan Hakkında? Çıyan Ne Demek? Çıyan Nedir? Çıyan Hakkında Kısaca?

Çıyan Ne Demek, Çıyan Eklembacaklıların, çokbacaklılar Myriopoda sınıfının bir türü. Geniş ve yassıca vücutludur. Genel uzunluğu 5-10 cm, genişliği ise, 5-9 milimetre kadardır. Avrupadaki bireylerin boyu 9 cmyi aşmaz. Tropik bölgelerde ise 17 cm kadar olanlarına rastlanabilir. Hızlı ve hareketlidir. Taşların altında barınır. Böcek ve örümcek avlar. Çıyangiller ailesinin tipik örneğidir.

Çıyanlarda vücut, belirgin bir baş ve çok sayıda benzer halkalardan segment meydana gelmiştir. Başlarında bir çift anten, üç çift ısırıcı çiğneyici ağız parçası bulunur. Ev Çıyanında, iki adet bileşik göz, tipik Çıyanlarda iki küme her iki yanda dörder basit osel göz vardır. Bazı türlerde ise göz bulunmaz. Her halkadan son iki halka hariç bir çift yürüme bacağı çıkar. Ayak uçlarında pençeye benzer bir tırnak bulunur. En son uzun bacaklarını kıskaç gibi kullanabilir. Birinci segmentin bacakları bir çift zehir çengeli keliser şeklindedir. Keliserlerin içi kanallı olup, bir çift zehir bezine açılır.

Çıyanlar sıcak ve ılıman bölgelerde yaşayan kara hayvanlarıdır. Scolopendridae, Scutigeridae, Lithobidae gibi familyaları mevcuttur. Renkleri genellikle sarı, kahverengi, yeşil vs.dir. Boyları 2-3 santimetreden 26,5 santimetreye kadar değişen türleri vardır. Hepsi etçil ve gececi hayvanlardır. Gündüzleri taşlar, çürümüş kütükler, yapraklar ve bodrum gibi nemli yerlerde gizlenir, gece avlanmaya çıkarlar. Koklama duyuları çok hassastır. Antenleri dokunma ve hassas koklama tüyleriyle bezenmiştir.

Gece avlarını kokularından tesbit ederler. Çok sayıdaki ayaklarıyla hızlı hareket eden tırmanıcı eklem bacaklılardır. Ev Çıyan Scutigera coleoptrata 2 cm uzunluk ve 3,5 mm genişlikte olmasına rağmen, çok uzun olan bacakları sayesinde saniyede 50 cm yol alır. Türlerde bacak sayısı 15 çiftten 173 çifte kadar değişir. Bu hayvanlarda her zaman tek sayıda bacak çifti olur. Çoğunda 35 çifttir. Ev Çıyanında, ve Brezilya Çıyanında Dev Çıyan, = Scolopendra gigantea 21, Geophildiste 173 çift bacak vardır.

Böcekler gibi dallanmış borucuklar sistemi trakea ile solunum yaparlar. Her halkada bir çift nefes deliği vardır. Yumurta ile ürerler. Dişi yumurtalarını topraktaki oyuklara bırakır. Bazıları yumurtaları korur ve yavrulara bir süre bakar. Doğan yavrular erginlere benzerse de halka sayıları daha azdır. Her deri değiştirmede halka sayıları artarak büyürler. Ormanlık bögelerde, seralarda, bahçelerde, çürük yaprak ve saksılar altında bol rastlanan 2-3 cm boyundaki Lithobius cinsinin yumurtadan çıkan yavrularında 7 segment halka bulunur.

Çıyanlar, gece faaliyete geçerek hamam böceği, yaprak biti, kitap böceği, sümüklü böcek, toprak solucanı ve hatta küçük kertenkele ve fareleri zehir çengelleriyle ısırarak felce uğratır ve yerler. Tropik bölgelere gidildikçe boy ve zehirleri artar. 15 cm boyundaki Bermuda Çıyanı ısırdığı insanı birkaç gün ateşler içinde bırakır. Güney Amerika ve Hindistanda bol rastlanan 26,5 santimetrelik dev Çıyanın zehiri insanı öldürebilir. Mutfakta, lavabo yakınlarında, duvar ve bodrumlarda bol rastladığımız kıl gibi ince antenli ve uzun bacaklı ev Çıyanı, hamam böceği, örümcek ve böcekleri avladığından insanlar için faydalıdır. Zehiri insanlar için önemsiz olup, yanma yapar.

Çıyanlar, gece ayakkabı, çadır, çaydanlık ve su testilerine girerler. Testiden su içildiği takdirde insanın boğazını ısırıp ölümüne sebeb olabileceğinden sakınmak lazımdır. Çay pişirmeden önce, çaydanlıkların içini dikkatle kontrol etmeli, ayakkabıları giymeden önce ters çevirmelidir.