Çinko Nedir

Çinko Ne Demektir? Çinko Nedir Kısaca? Çinko Nedir Ne işe Yarar? Çinko Ne Demek? Çinko Hakkında Kısaca?

Çinko Ne Demek, Çinko Atom numarası 30, Atom ağırlığı 65,37, mavimsi beyaz renkte olan sert bir Element, tutya çinkonun simgesi Zn.dir çinko Lat. Zinkum, ing. Zinc, Alm. Zink, mavimsi açık gri renkte, kırılgan bir metal. Elementlerin periyodik tablosunda geçiş Elementleri grubunda yer alan çinko, düşük kaynama Sıcaklığı dikkat çekicidir. Bu değer özellikle pirometalurjik metal üretiminde çok belirleyici bir etmendir. Dökülmüş halde sert ve kırılgan olan çinko, 120 °Cde şekillendirilebilir. Elektrokimyasal potansiyel dizisinde demirden daha Negatif değerdedir. Böylece çinko anot olarak katodik korozyon korumada önemli bir kullanım bulur. Galvanizleme bu tür uygulamalardan biridir

çinko, bileşiklerinde +2 değerlikli olarak bulunur. Oluşturduğu bileşiklerde genelde iyonik bağ yapar. Amonyak, amin, siyanür ve halojen iyonları ile kompleks bileşikler meydana getirir. Mineral asitlerinde H2 çıkışıyla çözünür. Ancak nitrik asitte NOx çıkışı olur. Dolayısıyla çinko, özellikle toz halde çok etkili bir ingirdeyicidir. normal Sıcaklıkta Havada bırakılan metalin yüzeyinde koruyucu bir tabaka oluştuğundan bu sıcaklıkta halojenlere bile dayanıklıdır.

HCl Gazı çinkoyu çok çabuk korozyona uğratır. Toz çinkonun, reaksiyona girme kabiliyeti oldukça fazla ise de yanıcı değildir. Yüksek sıcaklıkta Oksijen, Klor ve kükürt gibi Elementlerle şiddetle reaksiyona girer. Civa ile sert bir Amalgam meydana getirir. Klorür ve sülfat Tuzları Suda yüksek miktarda çözünür. Buna karşılık çinko oksit, silikat, fosfat ve organik kompleksleri ya suda hiç çözünmezler ya da çok az çözünürler. Bileşikleri arasında çinko oksitin teknik ve ekonomik değeri vardır. Organik bileşikleri arasında çinko sabunu en önemli kullanıma sahiptir.

Çinkonun Bulunuşu

çinko, yerkabuğunda en çok bulunan Elementler arasında 23. sıradadır. En çok kullanılan cevheri sfalerit ZnS olup %40-50 çinko ve yaklaşık %10 demir içerir. çinkonun ayrıştırıldığı diğer Mineraller smitsonit çinko karbonat, hemimorfit çinko silikat ve franklinit Fe,Mn,ZnFe,Mn2O4 dir.

çinkonun Etimolojisi, tarihçesi çinko, antik çağlardan beri bilinen ancak üretimi ve kullanılması tam anlaşılamadığından diğer metallerle karıştırılan bir Elementtir. Metalin ilk tarifi, Strabosun yazdığı Mysia adlı eserin Andriera adlı bölümünde Sahte gümüş False silver, Yunanca Pseudargyros olarak yapılmıştır.

Bilinen en eski çinko parçası Dakya medeniyetine ait Transilvanyadaki Dortaş harabelerinde bulunan ve %87.52 Zn + %11.41 Pb + %1.07 Fe içeren bir idoldür. M.Ö. 500 yıllarına ait Comeros harabelerinde çinkodan yapılmış iki bileziğe ve M.S. 79′ yıkılan Pompei harabelerinde ise çinkoyla kaplanmış bir musluğa rastlanmıştır.

M.Ö. 200 yıllarında Pirinç, özellikle Romalılar tarafından iyi bilinen bir alaşımdı. Yapım tekniği ZnO içerikli hammaddenin redüksiyonu, çinko buharlarının metal Bakır üzerinde kondanse edilmesi ve ergitme kademelerinden oluşuyordu. Özellikle simyacılar Pirinç yapımını çok iyi biliyorlardı ve amaçları bu alaşımı bakıra, Bakırı da Altına dönüştürmekti.

Avrupada ilk kez Basilius Valentinius metalik çinkoyu, tariflemeden Zinck terimini kullandı. Zinck isminin bir metal olduğu ve bu metalin fiziksel özellikleri Paracelsus 1490-1541 tarafından yazıldı. Doğunun Pliniusu Romalı tabiatçı ve yazar Goius Plinius Secundusa M.S. 23-M.S. 79 benzetme olarak tanınan Kazwiui ölümü M.S. 630 Çinlilerin çinkodan, sikke ve aynalar ürettiklerini söyler. Hintliler 1000-1300 yılları arasında çinkoyu ticari boyutta üretmişlerdir. Mewar eyaletinin racalarından olan Ranu Laksh Singhin Zawar madenlerini işlettiği 1382 bilinmektedir. Ancak bu cevher çıkarma ve izabe işlemleri feodal savaşlar nedeniyle arasıra durmuş ve en sonunda Moğollarla yapılan Maratha savaşlarından sonra 1830′ 1940 yılına kadar tamamen kapanmıştır.

17. ve 18. yüzyılda önemli miktarlarda külçe çinko doğudan Portekiz gemileri ile getiriliyor ve Hollandalılar tarafından dağıtılıyordu. Ürün Spelter, Hint kalayı, Caloaem ve Tutaney gibi değişik isimler altında pazarlandı. 1745 yılında, doğudan gelen ve isveç açıklarında batan bir gemiden çıkarılan külçeler %98.99 Zn, %0.765 Fe ve %0.245 Sb içeriyordu.

Çinko üretim Yöntemleri Ve Gelişimi

1730 yılında çinko izabe bilgisi Çinden ingiltereye geldi ve 1739′ aşağıya doğru distilasyon tekniği ile ilgili ilk Patent alındı. 1740-1743 yıllarında Bristolde üretime başlandı. Üretim yılda 200 ton civarında idi. Proseste, cevher + odun kömürü karışımı sızdırmaz kil potalarda işleniyordu. Potanın dibi bir boru ile aşağıdaki toplama kabına bağlıydı. Gazdan yoğuşan olan metal bu kaba damlıyordu. 1758′ alınan bir patentten sonra sülfürlü cevherlerden izabik çinko üretimine başlandı.

1798′ Silesia Wessolada demir yüksek fırınında elde edilen çinkolu artıklar Zincky Crust = Skafold odun ısıtmalı bir Cam fırınında ingiliz yöntemi ile işlendi. Yine 18. yüzyılın sonlarına doğru kurulan Corinthia çinko izabe fırınında ilk dikey retort uygulamasına başlandı. 19. yüzyılın başlarında geliştirilen Belçika prosesi reverber fırınında izabe ve potada yoğuşmayı kapsıyordu. 1836′ Stolbergte Belçika ve Silesia fırınlarının kombinasyonu olan Renisch fırını yapıldı. Fırın dikey retortlar, tek kondansatör ve dışarıdan ısıtma ile çalışıyordu.

Sheffieldda 1805 yılında 100-150 °Cye tavlanan çinkonun saç haline geleceği keşfedildi. ilk sac haddesi 1812′ Belçika-Liegede, ilk çinko levha ise 1857′ Philadelphiada yapıldı. Endüstriyel üretime 1866 yılında La Salle-Illinoisde Matthiessen ve Hegeler tarafından başlandı.

ABDde ilk üretim 1835 yılında Arsenal-Washington D.C.dedir. Amerikan hükümeti bu tesiste Belçikalı uzmanlarca eleman yetiştirilmesini ve çinko metal ve alaşımlarının standartlaşmasını sağlamıştır. ilk ticari üretim ise Belçika prosesine göre 1850′ New Jerseyde başlamıştır. Bununla beraber 1856′ Friedensville-Pennsylvaniada Silesian prosesi ve 1860′ La Salle-Illinoisdeki Belçika prosesi ile yapılan üretimler de önemli boyutlardaydı

1850-1860 yıllarında kondensasyonun fırın üstünde pik plakalar üzerinde yapılmasını kapsayan Wetherill-American prosesi geliştirildi. 1860-1880 arasında Avrupada sekonder Hava ısıtmalı ve Gaz yakmalı fırınlar yapıldı ve ilk ısı değiştiriciler kullanıldı. Dikey mufla fırınlarındaki ilk uygulamalar 1878′ Fransada ve A.B.D.de gerçekleştirildi.

Yatay retort işlemi ise ilk kez 1872′, A.B.D.de La Salle Illinoisde denendi. Gaz ısıtmalı bir tünel fırında toplam 408 retort bulunuyordu. 1880′ sülfürlü cevherleri kavurmak ve H2SO4 üretimi için Mekanik karıştırmalı muflalı fırın Hegeler geliştirildi. 1881′ asidik ZnSO4 çözeltisinden katodik çinko üretimi denendi ve başarısız oldu. Kavurma-Liç-Elektrolizle çinko üretimini amaçlayan ilk tesis 1914′ sonra gerçekleştirildi. 1895′ çinko izabesinde ilk defa doğal gaz kullanıldı.

20. yüzyılın başlangıcında flotasyon devreye girdi ve 1920′ sfaleritin ZnS selektif flotasyonu gerçekleştirildi. Birinci Dünya Savaşı çok sayıda fabrika kurulmasını teşvik etti. 1917′ sinterleyici kavurma uygulaması çinko üretimini arttırdı. 1920′ itibaren Japonya, italya ve Fransada küçük Norveçte Oddada, Kanada Manitobada Flin Flon ve Almanyada Magdeburgta büyük kapasiteli elektrolitik çinko tesisleri kuruldu. Dikey retort + sürekli distilasyon işlemi 1925′ sonra Almanya ve ingilterede uygulandı. Ancak en başarılısı A.B.D.deki New Jersey prosesi idi.

ikinci Dünya Savaşından sonra çinko izabesinde en büyük gelişmeler kavurmada akışkan yatak ve üretimde ISP Imperial Smelting Process 1950-1960 uygulamalarının başlamasıydı. 1960-1980 yılları arasında ise nötr liç artıklarının değerlendirilmesi konusundaki çalışmalar tamamlandı.

Günümüzün en büyük çinko cevher üreticileri Avustralya, Kanada, Çin, Peru ve ABDdir. Avrupalı üreticiler arasında ise Belçikada Vieille Montagne, irlandada Tara ve isveçte Zinkgruvan sayılabilir. çinko metali ekstraktif metalurji yöntemleri ile elde edilir.

çinko sülfür minerali, flotasyon tekniği kullanılarak zenginleştirilir ve ardından pirometalurjik yöntemlerle kavurma işlemi uygulanarak çinko sülfürün, çinko okside kavrulması sağlanır. çinko oksit daha sonra sülfürik asitte liç edilir ve elde edilen çözelti çinko tozu ile arındırılır. Nihayet çinko metali, bu temiz çözeltiden elektroliz yoluyla katot levhalar halinde kazanılır. çinko katotlar ya doğrudan dökümhaneye gönderilerek ingotlar halinde dökülür ya da Alüminyum ile alaşımlandırılır.

Bir diğer çinko üretim prosesi de pirometalurjik bir proses olan flaş ergitme yöntemidir, ancak bu yöntemle elde edilen çinko oksit, hidrometalurjik alternatifine göre daha düşük safiyette çinko üretimine yol açar.

çinkonun Kullanım alanları çinko, dünyada yıllık kullanım miktarı açısından demir, Alüminyum, ve bakırdan sonra gelir. çinko korozyondan korunma amacıyla, çelik gibi diğer metallerin Galvanize edilmesinde,

pirinç, nikelli Gümüş, değişik lehimler, alman Gümüşü gibi alaşımların yapımında, genellikle otomotiv endüstrisinde döküm kalıplarında,

pillerin gövdelerinin yapımında kullanılır çinko oksit, Sulu boyalarda beyaz pigment olarak ve lastik sanayinde aktivatör olarak kullanılır. Reçetesiz satılabilen bazı merhemlerin bileşiminde bulunur ve ince bir tabaka halinde uygulandığında cildin Su kaybetmesini önler. Yazın güneş, kışın da soğuk yanıklarına karşı koruyucudur. Bebeklerin bez bağlanan bölgelerinde çok az miktarda kullanılarak ciltte meydana gelebilecek kızarıklıklar önlenebilir. Yaşa bağlı göz hastalıklarının tedavisinde de kullanılır.

çinko klorür, deodorantlarda ve ahşap koruyucu olarak kullanılır çinko sülfür, karanlıkta parlayan pigment olarak Saatlerin akrep ve yelkovanlarında kullanılır.

çinko metil, ZnCH32 pek çok organik maddenin sentezinde kullanılır çinko, pek çok günlük vitamin ve mineral ilaçlarının bileşenidir. Cildin ve kasların erken yaşlanmasını önleyen anti-oksidan özellikler taşıdığına inanılmaktadır.