Cemiyet Nedir
En eski devirlerden zamanımıza kadar kişinin tek başına başaramadığı ve başaramayacağını anladığı, kudret ve kuvvetinin yetmediği işleri hemcinsleriyle bir araya gelmek suretiyle başarmak için meydana gelen ve özel hukukun kabul ettiği bir hükmi şahıs (tüzel kişi) dir.Cemiyetler ya kazanç amacıyla kurulurlar (kolektif, komandit, limited, anonim şirketler ve kooperatifler gibi), ya kazanç amacı hiç gütmezler (siyasi, dini, hayır işleriyle ilgili, sporla ilgili cemiyetler gibi), ya da amaçlarına erişmek için ticari şekilde faaliyette bulunurlar (Kızılay Cemiyeti, Çocuk Esirgeme Kurumu, Türk Eğitim Derneği gibi)
Cemiyetler, kuruluş amaçlarına göre belli kanunların hükümlerine bağlıdırlar. Yalnız ticaret amacıyla kurulmuş olan cemiyetler, Türk Ticaret Kanununun hükümlerine kazanç amacıyla kurulmamış olan cemiyetler, Türk Medeni Kanununun ve Cemiyetler Kanununun hükümlerine bağlıdır.
Cemiyet kurma serbestliği Anayasanın koruyuculuğu altındadır. Ancak Anayasanın koyduğu bu serbestlik belli kanun hükümleri dairesinde olan bir serbestliktir.
Cemiyetin kuruluşu
Belli bir amaca göre bir cemiyet meydana getirmek isteyenler, bu cemiyetin bir tüzüğünü yaparak, cemiyetin adını ve merkezini faaliyette bulunacağı konuyu ve amacını kurucu üyelerin ad ve soyadlarını, meslek ve sanatlarını, ikamet yerleri ve uyruklarını, cemiyete girip çıkma şartlarını, cemiyetin nasıl idare edileceğini ve nasıl temsil edileceğini, yetkilerin derecesini, genel kurulun ne yolda kurulacağını, genel kurul vazife ve yetkilerinin ne olacağını, genel kurulun nasıl toplanacağını alınacak kararların üyelere ve ilgililere ne şekilde bildirileceğini, cemiyeti idare edecek heyetin seçim şeklini ve üye sayımı, üyelerin vermesi gereken aidat miktarını, hesapların teftiş ve kontrol edilme şeklinin, cemiyetin feshedilmesi halinde mallarının tasfiye şeklinin nasıl ve ne şekilde olacağını bildirmek zorundadırlar.
Cemiyetin teşkilatı ve işleyişi
Cemiyetlerde başlıca şu organlar bulunur. 1 – Genel Kurul Cemiyetin en yüksek bölümüdür. Cemiyetle ilgili her hususu kontrol etmek, ilgili her çeşit kararı almak, en son sözü söylemek, üye kabul etmek ve çıkarmak, cemiyetin bütçe ve hesaplarını tetkik ve kabul etmek, ana nizamnameyi değiştirmek, idare heyetini seçmek, cemiyeti feshetmek gibi esaslı ve önemli yetkileri vardır. Genel kurul cemiyetin üyelerinden meydana gelir. Genel kurulun toplantısında tartışmaların başlayabilmesi için yeter görünecek çoğunluğun kaç kişiden ibaret olacağı tüzükte belli edilmiştir. 2 – idare Heyeti idare heyeti, resmi ve özel işlerde cemiyeti temsil eder. Gerçekte bilfiil cemiyeti idare eder. Her yıl o yıl içindeki muameleleri hesapları, gelecek yıla ait bütçeyi genel kurulun tetkik ve tasdiki, ne sunmak için hazırlar. Genel kurulu, tüzüğüne göre toplantıya davet eder. Tetiye defterinin, gelir ve gider defterinin tutulmasına, cemiyet işlerinin düzenli gitmesine çalışır. 3 -Kontrol Heyeti Bu heyet, cemiyetlerin her türlü muamelelerini, defter ve hesaplarını kontrol ederler.
Bütün bu kontrol işlerinin dışında cemiyetlerin her türlü muameleleri, defterleri ve hesapları mahalli hükümet idaresi tarafından her zaman tetkik ve teftiş edilebilir.
Üyelik hak ve mükellefiyetleri
Herhangi bir cemiyete üye olmak, o kimse için bir takım hakları ve borçları gerektirdiğinden, bir cemiyete üye olacakların medeni haklara sahip ve 18 yaşını bitirmiş olmaları gerekmektedir.