Canlılarda Sindirim Nedir

Canlılarda Sindirim Nedir

Canlıların yaşamlarını sürdürebilmeleri için gerekli Maddeleri vücutlarına veya hücrelerine almaları olayına Beslenme denir. Beslenme olayında, dışarıdan alınan maddelere besin denir. Besinler, inorganik besinler su ve madensel tuzlar ve organik besinler protein, yağ, karbonhidrat, nükleik Asit ve vitaminler olarak iki grupta toplanabilirler

Ototrof üretici Canlılar, dışarıdan sadece inorganik besin karbondioksit, Su ve madensel tuzlar alırlar. Aldıkları inorganik maddelerden, yaşamları için gerekli organik maddeleri Fotosentez veya kemosentezle kendileri yaparlar. Bu nedenle sindirim sistemleri bulunmaz. Heterotrof tüketici canlılar, hem inorganik hem de organik besinleri hazır olarak alırlar. Heterotrof canlıların, kompleks organik bileşikleri protein, yağ, karbonhidrat ve nükleik asit, hücrelerine alabilmeleri için onları daha küçük yapı taşlarına Enzimler yardımıyla parçalanmaları olayına sindirim denir.

Sindirim gerçekleştiği yere göre, hücre dışı sindirim ve hücre içi sindirim olarak ikiye ayrılır. Hücre dışı sindirim, hücre dışına salgılanan enzimlerle, hücre dışında olur. Sindirim sonucu oluşan küçük Moleküller hücre içine alınıp kullanılırLizozomlarla besin kofulunun birleşmesiyle oluşan sindirim kofullarında sindirilir. Sindirilen kofuldan stoplazmaya geçer ve gerekli yerlerde kullanılırlar. Hücre içi sindirim, amipler, Akyuvarlar, bazı mantarlar cıvık mantarlar, terliksi hayvan süngerler gibi organizmalarda görülür. Çok hücreli heterotrof Canlılarda hayvanlarda sindirim olayının gerçekleştiği sindirim sistemleri gelişmiştir.

Hayvanlarda Sindirimben Sistemleri Sünger ve sölentelerde sindirim organları bulunmaz. Süngerler vücut boşluğuna alınan Sudaki küçük molekülleri hücrelerine difüzyon, osmoz veya aktif taşıma ile alırlar.

Büyük moleküllü besinleri ise pinositozla hücrelere alınıp hücre içinde sindirilir. Bir kısmı da vücut boşluğuna salgılanan enzimlerle sindirildikten sonra hücrelere alınır. Diğer hayvanlarda, ağızla başlayıp anüsle biten bir sindirim kanalı ile, bu kanala bağlı sindirim bezlerinden oluşmuş sindirim sistemleri bulunur. Hayvan gruplarında, beslenme biçimlerine bağlı olarak sindirim sistemlerinde farklar vardır. Yassı solucanlardan planaryalarda anüs bulunmaz. Artıklar ağızdan dışarı verilir. Bazı hayvan gruplarında diş bulunur.

Kuşlarda diş bulunmaz. Sadece memelilerin dişler çiğnemede görev alırlar. Otçul memelilerin bağırsakları uzundur. Parçalayıcı dişleri bulunmaz. Körbağırsakları gelişmiştir. Mide ve bağırsaklarında selüloz sindirici simbiyont bakteriler yaşar. Etçil memelilerin diş yüzeyleri sivridir. Bağırsakları biraz kısadır. Körbağırsakları körelmiştir. Parazit yaşayan hayvanların sindirim sistemleri az gelişmiştir. Ya da hiç bulunmaz. Hücre içinde ve bağırsaklarda yaşayan parazitler sindirilmiş besinleri hücre zarlarıyla veya vücut yüzeyleriyle alırlar

insanda sindirim sistemi ve organları insanın sindirim sistemi, ağızla başlayıp anüsle biten sindirim borusu ile sindirim bezlerinden oluşur

Sindirim Borusu Sindirim borusu ağızla başlar. Ağzın gerisinde yutak bulunur. Sonra yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsaklar ve anüs gelir. ağızda kesici, parçalayıcı ve öğütücü olarak üç çeşit diş bulunur. Sindirim borusu, üç tabakadan oluşur. Dışta bağ dokusu periton, ortada düz kaslar, en içte epitel mukoza bulunur. Yemek borusunda periton bulunmaz. Düz kas dokusundan oluşan Sindirim kanalı istem dışı çalışır. Yemek borusu ve bağırsakların peristaltik hareketleri ile besin maddelerinin hareketi sağlanır. * Peristaltik harekette önce bir bölüm daha sonra arkasından gelen diğer bölüm kasılır.

Sindirim Bezleri Sindirim bezleri tükrük bezleri pankreas karaciğer ile mide ve ince bağırsak bezlerinden oluşur Tükrük Bezleri Kulak altı, dil altı ve çene altı olarak üç çeşit tükrük bezi vardır. Tükrük bezleri, tükrüğü salgılar. Tükrükte, Su, amilaz pityalin, mukus, Ca ve Na iyonları bulunur. Tükrük salgısı, Sindirime yardımcı olduğu gibi, yutma ve konuşmada da rol oynar. Pankreas Midenin altında, yaprak biçiminde bir bezdir. Pankreas, karma bezdir.

Dış salgısını bir kanalla onikiparmak bağırsağına salgılar. Dış salgısında pankreas öz suyunda su ve Sindirim Enzimleri bulunur. Bu enzimler pankreastaki acini adacaklarından salgılanır. Pankreas, iç salgı olarak insülin ve glukagon hormonlarını salgılar. Bu Hormonlar kan şekerinin düzenlenmesinde görev alır. Karaciğer Midenin sağ üst kısmında bulunan, 1,5 kg. kadar ağırlığı olan bir organımızdır. Karaciğerlere, hem Aorttan karaciğer atardamarı ile hem de bağırsaklardan kapı toplardamarı ile kan gelir. Gelen kan milyonlarca hücreden oluşan karaciğerlere dağılır. Karaciğerlere gelen kan, karaciğer üstü toplardamarı ile alt ana toplardamarına geçer. Karaciğerin çok önemli görevleri vardır. Sindirimle ilgili olarak safrayı salgılar.

Safra karaciğer hücrelerinden salgılanır. Safra, safra kanalları ile safra kesesinde toplanır. Gerektiğinde Koledok kanalı ile onikiparmak bağırsağına aktarılır. Safra, safra Tuzları öd tuzları, kolesterol ve safra boyalarından oluşur. Sindirim kanalına geçen safra tuzları kalın bağırsaklardan geri emilir. Safra yağ Sindiriminde görev alır. Ayrıca bağırsakların dezenfekte edilmesini sağlar.

Kimyasal Sindirim Dışarıdan alınan büyük parçalı besinlerin, ağız, mide ve az da olsa ince bağırsaklarda fiziksel olarak daha küçük parçalara ayrılmasına Mekanik Sindirim denir. Alınan büyük moleküllü besinlerin enzimler yardımıyla, daha küçük moleküllere parçalanması olayına ise kimyasal Sindirim denir.

Yediğimiz besin maddelerinde bulunan, su, madensel tuzlar, vitaminler glikoz fruktoz, galaktoz, amino Asitler, Alkol gibi küçük maddeler Sindirime uğramaz. Yağlar, disakkarit, polysakkarit gibi karbonhidratlar, Proteinler ve nukleik Asitler DNA ve RNA kimyasal Sindirim ile hücre zarından geçebilecek küçük moleküllere parçalanırlar. Kimyasal Sindirim, ağız, mide, ince bağırsaklarda olur.

Karbonhidratların Sindirimi Karbonhidratlardan Nişasta Glikojen Maltoz Sakkaroz Laktoz enzimler aracılığı ile mono sakkaritlere parçalanır Tükrük Amilazı Karbonhidratlar + Su —————–> Monosakkaritler Karbonhidratların Sindiriminde görev alan Enzimlerin genel adı Karbonhidratazdır. Ağızda< Nişasta Tükrük Amilazı Glikojen + Su -----------------> Dekstrin + Maltoz pityalin Midede Karbonhidrat Sindirimi ile ilgili Enzim salgılanmaz.

ince Bağırsaklarda Onikiparmak bağırsağına salgılanan pankreas öz suyundaki amilaz ile, nişasta, glikojen ve dekstrin disakkaritlere maltoza parçalanır. Nişasta Amilaz Glikojen + Su ——–> Maltoz Dekstrin ince bağısak bezlerinden salgılanan maltaz, laktaz, sakkaraz enzimleriyle disakkaritler monosakkaritlere parçalanır. Maltaz Maltoz + Su ———> 2 Glikoz Laktaz Laktoz + Su ———> Glikoz + Galaktoz Sakkaraz Sakkaroz + Su ———–> Glikoz + Fruktoz Karbonhidratların Sindirim ürünü glikoz, fruktoz ve galaktozdur.

Yağların Sindirimi Ağız ve midede yağ Sindirimi olmaz yağ sindirimi onikiparmak bağırsağında başlar ince bağırsaklarda devam eder. Karaciğerin salgısı olan safra tuzları öd tuzları yağları, küçük yağ damlacıkları haline getirir. Bu durum yağların sindirimini kolaylaştırır. Yağlar, pankreastan salgılanan lipaz Enzimi ile Lipaz Yağ + 3 Su ——-> Gliserol + 3 Yağ asiti biçiminde sindirime uğrar.

Proteinlerin Sindirimi Proteinlerin sindirimi mide ve ince bağırsaklarda proteaz denilen enzimler ile olur. Proteazlar Protein + Su ————-> Amino asitler Proteazlar, genellikle inaktif durumda salgılanır. Sindirim kanalında aktif duruma geçerler. Proteinlerin ağızda sindirimi olmaz. Mide bezleri mide özsuyunu salgılar. Mide özsuyunda, pepsinojen, HCI, mukus bulunur. Pepsinojen + HCI —> Pepsin Pepsin Protein + Su ——–> Pepton Polypeptit Süt çocuklarında Lap enzimi sütte bulunan Proteini kazein çökeltir peynirleştirir.

Çökelen protein pepsin tarafından sindirilir. Onikiparmak bağırsağına pankreas tarafından pankreas özsuyu salgılanır. Pankreas özsuyunda proteazlardan tripsinojen ve kimotripsinojen bulunur. Etkin olmayan bu enzimler onikiparmak bağırsağından salgılanan enterokinaz ile veya tripsin ile, kimotripsinojen de tripsinin etkisiyle aktif enzim durumuna gelir. Enterokinaz Tripsinojen ————–> Tripsin Tripsin Tripsin Kimotripsinojen ———> Kimotripsin Bu enzimler protein ve peptonları peptit ve amino asitleri parçalar. Pepton Erepsin Peptip + Su ———> Amino asitler Sindirilmemiş peptonlar ile peptitler Birkaç amino asitten oluşur. ince bağırsak bezlerinden salgılanan erepsin ile amino Asitlere parçalanır