Ağrı Coğrafyası İlimiz Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Murat Havza’sında yer alır. İlin yüzölçümü 11.376 km kare ‘dir. Ağrı 39.0,40.07 kuzey paraleli ile 42.20,45.30 doğu meridyenleri arasında bulunmaktadır.Ağrı ili doğusunda iran, kuzeyinde Kars, ığdır, batısında Erzurum, kuzeybatısında Muş, güneyinde Bitlis ve Van illeri ile çevrilidir. ilde merkez ile birlikte 8 ilçe, 7 bucak, 558 köy, 220 mezra bulunmaktadır. Yüzölçümü 11.376 km. karedir ve deniz seviyesinden yükseklik 1.600 metreden yukarıdır.
Ağrı Coğrafyası
Ağrı’da mevcut toprağın büyük bir kısmını dalgalı, yüksek dağlık arazi meydana getirir. Ağrı ilinde dağlar sıralar halindedir. Tek başına yükselen dağlar da yine bu sıra dağlar üzerinde veya bitişiğindedir. illi kaplayan dağlar Alp-Himalaya Volkanik dağ sisteminin devamı olarak, doğu-batı doğrultusunda ve iki kol halinde görülür.ili kuzeyden ve güneyden çevreleyen bu dağlar iki gruba ayrılır, büyük ve küçük Ağrı Dağları, Kuzey Kanat Dağları üzerinde bulunmamasına rağmen, önemli özellikleri sebebiyle bir dağ grubu olarak değerlendirilebilir.
Buna Göre Dağları Üç Grupta Toplayabiliriz:
- Kuzey Kanat Dağları
- Güney Kanat Dağları
- Büyük ve Küçük Ağrı Dağları
Ağrı’da dağlık arazinin büyük bir kısmı yayla olarak kullanılır. Dağlar ağaçsız olduğu halde kışın çok kar yağar. ilkbahar ve sonbaharda fazla yağmur yağar. Bundan ötürü düzlük alanlarda çok güzel çayırlıklar, yamaçlarda verimli otlaklar meydana gelmiştir.il topraklarının % 10’ununu kaplayan yaylalar özellikle hayvancılık yönünden büyük önem taşırlar. Bunlar geniş otlaklarla kaplı dağ düzlükleridir. Yaylalara bazı yerlerde Yurt denir ki bu yayla anlamına geldiği gibi kalınan yer anlamına da gelmektedir.
Ağrı’da Ki Yaylaların Ünlüleri Şunlardır:
- Çakmak Kılıç Yaylaları
- Davut Yaylası
- Sinek Yaylası
- Krotin yaylası
- Aladağ Yaylaları
- Pani Yaylası
- Katavin Yaylası
Ağrı ilinde ovalık alanlar fazla geniş değildir. Ova ve düzlükler çoğunlukla faylarkırıklar ve dağlarla sınırlanmıştır. Bu ovalar çöküntü havzalardır. Daha sonrada toprak birikmesi olmuştur.Ağrı için ekonomik can damarı sayılan hayvancılık, sadece yaylalar da yapılmaz. Hayvancılıkta yaylalar kadar ovalardan da faydalanılır. Ekin alanları dışında kalan düzlükler mera olarak kullanılır.Ovaların verimli topraklarına daha çok tahıl, yem bitkileri ve şeker pancarı ekilir.
Ağrı’nın Belli Başlı Ovaları
- Eleşkirt Ovası
- Karaköse Ovası
- Doğubeyazıt Ovası
- Tutak Ovası
- Patnos Ovası
Ağrı ilinde akarsular yeterli derecededir. Nereye gidilirse gidilsin, mutlaka bir çeşme, kaynak, dere akarsu veya bir nehir bulunur.Ağrı dağları kışın bol kar, ilkbahar ve Sonbaharda normal yağmur alır. Toprağa inen su, fazla derinlere geçmez. dağ yamaçlarında , vadilerde, tepe diplerinde çeşme ve kaynak suyu olarak çıkar. bunun için Ağrı’da akarsu, dere, çay kaynak ve su gözesi çoktur. Ağrı’da ki bütün suların ilk kaynağı Ağrı topraklarıdır. Bu akarsuların en önemlisi Murat Nehri’dir.Ağrı ilinin en önemli gölü il merkezine 56 km uzaklıkta Doğubeyazıt ilçesi sınırları içinde bulunan Balık Gölüdür. 2.250 m rakımla set gölü olan Balık Gölü 34 km. karelik bir alana sahiptir. derinliği kimi yerlerde 100 metreyi aşar. Ağrı Dağı’nın eteğindeki diğer bir gölde Kurtkapan-Dahilka gölüdür. Sazlık alan bu gölde bir çok hayvan barınır.
Ağrı’daki dağlar jeolojik devirlerde teşekkül ederken ve değişmelere uğrarken, pek çok büyük-küçük vadiler ortaya çıkmıştır. Sıradağlardan çıkan gür sular aşağı ovalara doğru aktıkça bu vadilerden geçerler. Bir kısım vadiler ise, akarsular olmadan yer kabuğunun oluşumunda şekil almışlardır.Hepsinde birbirine yakın özellikler ve güzellikler vardır. Temiz havası, berrak suları, bol güneşi, yeşilliği, masmavi ufku ve insan ruhunu dinlendiren birçok tabiat güzellikleri hemen hemen hepsinde bulunur.
Ağrı’nın Vadileri Başlıca Şunlardır
- Güzeldere Vadisi
- Taşlısu ve Körçay Vadileri
- Hamur Vadisi
- Yukarı Toklu Vadisi
- Derecik Vadisi
- Kaplıcalar Vadisi
Ağrı Coğrafyası Ağrı’nın Bitki Örtüsü
Ağrı’da tabii bitki örtüsünde ot türleri egemendir. Ağrı’da bitki ilkbaharda canlanır, sonbahar soğuklarının arkasından kar’ın bastırması ile birlikte yıllık hayatı sona erer. Onun için Ağrı’nın tabii bitki örtüsünü istepler stepler meydana getirir. Ağrı’da dere boylarında ve su kenarlarında çok söğüt ve kavak yetişir. Son yıllarda çam, akasya ve çeşitli ağaçlar da yavaş yavaş ekilip dikilmektedir. Ağrı ilinde orman yok denilecek kadar azdır. Ağrı, Türkiye’nin doğu sınırında, dolayısıyla Doğu Anadolu’nun en doğu ucunda, deniz seviyesinden çok yüksekte ve deniz tesirlerinden uzakta olması sebebiyle şiddetli bir kara iklimine sahiptir. Bunun için kışın sıcaklık çok fazla düşer ve kış mevsiminin uzamasına yol açar. Yazlar sıcak ve kurak , kışlar soğuk ve kar yağışlıdır.Yazın ve kışın gece-gündüz sıcaklık farkı fazladır. ilkbahar ve sonbahar mevsimleri ılık ve yağışlı geçer.
Bir yılın yarısı Ağrıda kıştır. Kışları uzun, kar’lı ve soğuktur. Buna karşılık yazları kısa ve kuraktır.Sıcaklık derecesi yüksek olmasa bile nem oranının düşüklüğü yüzünden güneş yakıcıdır. Yazın bu yakıcı sıcaklık kışın yerini yakıcı soğuğa bırakır. Bu yüzden yurdumuzda en düşük sıcaklık-43, -45ile Ağrı’da ölçülür.Türkiye’nin en karasal iklimi bölümüne giren Ağrı’da yıllık sıcaklık ortalaması 6.1 derecedir. Ağrı’da yağış rejimi değişiktir. ilkbahar ve sonbaharda daha çok yağış yağar. Kışın yağışlar kar halindedir. Yağan kar uzun müddet , nisan ortalarına kadar yerde kalır. Yıllık yağış ortalaması 500 mm’dir. Dağlık alanlarda bu ortalama biraz fazladır.Yağmurun en fazla olduğu ay, Nisan ayıdır. En az yağmur yağan ay da Ağustos’tur.Doğubeyazıt Ovası , Iğdır Ovası gibi bölgenin en az yağış alan yeridir. Üstelik burası kışın Ağrı’nın en sıcak yeri durumundadır.Yağmur getiren bulutlar Ağrı’ya devamlı batıdan ve sıradağlar üzerinden gelir.
Aralık, Ocak, Şubat ve Mart ayları kar yağışlarının en yoğun olduğu aylardır. Ağrı’da bulutlu geçen günler genellikle kış mevsiminde görülür. ilkbahar ve sonbahar ayları yağmurlara bağlı olarak açık, parçalı bulut ve kapalıdır. En az bulut görülen aylar, Ağustos ve Eylül aylarıdır. Ancak çoğu zaman yüksek dağlara bulutlar takılır kalırlar.Ağrı’da en düşük basınç 814.9 milibarla Şubat ayında, en yüksek basınç ise 848,4 milibarla Kasım ayında görülmüştür. Yıllık ortalama basınç 820-835 milibardır.Ağrı’da nemin yoğun olduğu aylar, Mart ve Kasım aylarıdır. Ağustos ayında nem oranı düşük seviyededir. kaynak: Ağrı Coğrafyası