Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Aromatik Bitkiler
Alm. Aromatische Pflanzen Fr. Plantes aromatiques, ing. Aromatic plants. Kokulu bitkiler Eski Yunancada aroma nebati veya hayvani çeşitli maddelerden yapılan koku manasına gelmektedir
Koku alma hissini etkileyen ve gaz haline geçmiş bir maddeye aroma denebilir. Bu maddeleri ihtiva eden nebati veya hayvani maddelere de aromatik maddeler denir
Aromatik bitkiler, uçucu yağ eterik yağ taşıyan bitkilerdir. Uçucu yağlar, bitkilerden su buharı damıtması ile elde edilen, oda sıcaklığında sıvı olan, bazan donabilen, uçucu, kuvvetli kokulu ve
yağımsı karışımlardır. Aromatik bitkilerden elde edilen uçucu yağlar açıkta bırakılınca, oda sıcaklığında bile buharlaşabildiklerinden ve güzel kokulu olduklarından esans ismiyle de anılırlar. Esans denmesinin
bir başka sebebi de parfümeride ıtriyatçılıkta kullanılmalarıdır. Aromatik bitkiler, daha çok, sıcak iklimli bölgelerde yetişmektedir. Tropik ve subtropik bölgelerle, ılıman
iklim kuşağının sıcak bölgelerinde de aromatik bitkiler bulunmaktadır. Memleketimizi de içine alan Akdeniz bölgesi, kokulu bitkiler açısından en zengin bölgelerden birisidir.
Bazı bitki familyaları uçucu yağ taşıyan cinsleri sebebiyle önem kazanmışlardır. Narenciye, nane, kekik, lavanta, anason, gül, karanfil vb. türler değerli uçucu yağ, dolayısıyla koku kaynaklarıdır.
Eczacılıkta ve sanayide kullanılan uçucu yağların çoğu Akdeniz bölgesi bitkilerinden elde edilmektedir. Memleketimiz uçucu yağ veren bitkiler açısından çok zengin bir ülkedir.
Aromatik bitkide kokuyu meydana getiren uçucu yağlar, bitki organlarının herhangi birinde olabilir. Misal olarak çiçekte lavanta çiçeği, taç yapraklarda gül, yapraklarda nane, meyvede anason,
otsu kısımda kekik, kabukta tarçın kabuğu ve kökte kediotu kökü verilebilir. Uçucu yağlar bitkide biyolojik bir olaya katılmak için meydana gelmiş değillerdir. Bunlar belki de
bitkinin faydasız metabolizma ürünlerinin atılmasında rol oynuyorlar. Bazı araştırıcılara göre uçucu yağlar koruyucu ajandırlar. Bitkinin yaralanması sonucu meydana gelen reçineleri çözücü olarak görev
yaparlar. Uçucu yağların, böcekleri kaçırıcı veya çekici görevleri olduğunu savunanlar da vardır. Böcekleri kaçırıcı nitelikte olanları, yaprak ve çiçeklerin korunmasına yardım eder, çekici etkide olanları
ise, tozlaşmada yardımcı olurlar. Aromatik bitkide kokuyu meydana getiren uçucu yağlar çok sayıda bileşiğin karışımından meydana gelmişlerdir. Bu sebeple kimyasal yapı bakımından büyük farklılıklar gösterirler. Uçucu yağlarda
bulunan çeşitli maddeler 4 grupta toplanabilir
Terpenik maddeler
Aromatik maddeler
Düz zincirli hidrokarbonlar
Azot ve kükürt taşıyan bileşikler Büyük çoğunluğu terpenik maddelerden meydana gelmiştir. Bir kısmında da aromatik diziden maddeler çoğunluktadır. Uçucu yağları tanımak için Sudan-III boyası kullanılır. Bu boya ile turuncu bir
renk verirler Kullanıldığı yerler Eczacılıkta kullanılan uçucu yağlar en başta lezzet ve koku değiştirici olarak kullanılırlar. Bununla beraber tedavi edici etkisi olan uçucu yağlar da vardır. Hemen hemen bütün
uçucu yağlar antiseptik, yani hastalık yapıcı mikroplara karşı koruyucu özelliktedir. Bazıları da antibiyotiktir. Tedavide uçucu yağlar şuralarda kullanılır Solunum ansiteptiği okaliptüs yağı, idrar söktürücü ardıç
esansı, mantar hastalıklarına karşı kekik yağı, barsak parazitlerine karşı kenopod esansı, mide salgısını artırıcı nane yağı, gaz söktürücü anason yağı, adet söktürücü sabin yağı Uçucu yağların bir çoğu zehirli toksik etki gösterir. Mukozaları tahriş eder, sinir sistemini uyuşturur.
