Epistemoloji Nedir

Epistemoloji Ne Demek? Epistemoloji Nedir Kısaca? Epistemoloji Ne Demek? Epistemoloji Hakkında? Epistemoloji Hakkında Bilgi?

Epistemoloji, bilginin doğası, kapsamı ve kaynağı ile ilgilenen felsefe dalıdır. Bilgi felsefesi olarak da adlandırılmaktadır ilk çağlarda Thales gibi filozoflar metafizik ile ilgileniyorlardı. Evrenin salt maddesinin bulunması temel bir amaç olmuştu. Ama bu konularda herkesin vardığı farklı fikirler, fikirler arasındaki çelişkiler filozofların insana, dolayısıyla akıl ve bilgiye yönelmesine yol açtı. Bu da insanın bilgilerinin doğruluğunun sorgulanmasına neden oldu. Böylece bilgi felsefesi doğmuş oldu.

Terimler Değişiktir

episteme, bilgi ve gnosis, bilim ve logos, öğreti kelimelerinden epistemoloji bilgibilim ve gnoseoloji, bilginin bilgisi terimleri bilgikuramı theory of knowledge anlamında kullanılır, bazen philosophy of knowledge, bilgi felsefesi olur. Bilginin doğasını, kaynaklarını, kökenlerini, değerini araştırır. Bilgisizliğin ne olduğunu araştıran bilgi dalına agnoioloji denir. Bilgisizlik örtüsü kavramıyla cehaletbilimi ilgilenmektedir. Platonun bilgi nazariyesinin kuramının yetersizliği 1963 de Edmund Gettier tarafından kanıtlanmıştır. Aynı dönemde Michel Foucault, bilginin kazıbilimini, bilgi ve iktidar biçimlerini araştırmıştır.

Temel Kavramlar

Doğruluk Bilgi, öznenin nesne ile kurduğu bağdan çıkan üründür. Bu bağa ise bilgi aktı denir. Bilinç sahibi bir varlık olan insanın nesneye yönelmesi ile bilgi oluşur. Bilginin, bilginin alındığı nesne ile çakışması ve uyumu doğruluktur. Doğruluk algılar, kavramlar, bilimsel kuramlarla nesnel gerçek arasındaki uygunluktur. Fakat doğru bilginin imkanlılığı felsefe tarihinin en büyük sorularından biridir….Burada bir örnekle konuyu izah etmek gerekirse altın sarıdır ve altın madendir diye iki önermemiz var burda ilk önermede altının sarı olması doğru veya yalnış olabilir ama altın madendir önermesi doğrudur zira nesnenin uygunluğu söz konusudur. Bir de bir nesnenin doğru olabilmesi için aranan iki şart vardır. anlamlılık ve tutarlılık/geçerlilik.

Anlamlılık Önermenin anlamlı olması bir nesneye işaret etmesidir. Mesela koyun moyun ikileminde koyun anlamlı bir kelimedir ama moyun anlamsızdır zira bir nesneye işaret etmez ondan doğruluğundan veya yalnışlığından söz edilemez. Tutarlılık bir önermenin bir defada doğrulanabilir olması yani yargıya bir defa uygunluğudur. geçerlilik ise tutarlı olan önermenşn her durumda doğrulanabilir olmasıdır. Mesela madenler metaldir önermesi tutarlıdır zira metal olan madenler vardır ancak tüm madenler çin geçerli değildir bu önerme. madenler yer kaplar önermesi ise hem tutarlı hem de geçerlidir.

Gerçeklik Gerçeklik bilinçten bağımsız olarak nesnel dünyada bulunan varlıklardır. Yani nesnenin kendisidir.Genellikle doğruluk kavramı ile aynı anlamda kullanılmaktadır fakat felsefede bu iki kavram farklıdır. Doğruluk bilgiye ait bir özelliktir ve özneye bağımlıdır ama gerçeklik ancak nesnel dünyaya ait bir varlığın özelliği olabilir. Nesnel dünyada var olan ama bir insan tarafından algılanmamış bir şey yine de gerçektir. Bilgi ile gerçeğin uyumu bilginin doğruluğunu sağlar.

Temellendirme Her bilginin dayanakları ve gerekçeleri vardır. Bilgi felsefesi kestirme yanıtları dışlar, çözümleme ve betimleme yolu ile bilgiyi temellendirmeye çalışır. Temellendirme bir çeşit doğrulamadır. Akıl ve mantık kuralları ile ilgili üretilen bilginin tutarlı hale getirilmesi ve çelişkilerden kurtarılması anlamıdır.

Mantık

içinde bulunduğumuz evrenin, doğanın henüz tamamını keşfedemediğimiz ilkeleri ve yasaları vardır. Aynı şekilde bilgiler arasında da bu tür bir ilişki vardır. Düşüncelerin de arasındaki ilişkiyi düzenleyen ilke ve yasalar vardır. Mantık düşünmenin temel yasalarını arar ve saptar. Mantık bilginin içeriğinin doğruluğu ile ilgilenmez, bilgiler arasındaki ilişkilerin doğruluğu ile ilgilenir.