Denizli Coğrafyası

Denizli Coğrafyası

coğrafi denizli, anadolu yarımadasının güneybatı, ege bölgesinin doğusunda yer almaktadır. ege, iç anadolu ve akdeniz bölgeleri arasında bir geçit durumundadır. denizli ilinin her uç bölge üzerinde de toprakları vardır. denizli, ili 28o38 – 30o05 doğu meridyenleri doğu uç noktası çivril ilçesi gümüş su – gökgöl koyu dinar sınırında efekli tepe, bati uç noktası buldan ilçesi alandız koyu, manisa – sarıgöl sınırında tezek tepe 38o29 – 38o52 kuzey paralelleri kuzey uç noktası çivril çapak koyu, afyon sınırında avgan damları mezarlığı, güney uç noktası çameli – muğla sınırında karabayır koyu arasında yer alır. denizli ili doğuda burdur, ısparta, afyon batıda aydın, manisa güneyde muğla kuzeyde uşak illeri ile komşudur. yüzölçümü 11.868km2, denizden yükseltisi ise 428mdir

iklimi denizli ili ege bölgesinde olmasına rağmen, ege bölgesinin iklimi tamamen görülmez. kıyı kesimlerinden iç bölgelere geçit yerinde olduğundan az da olsa iç bölgelerin iklimi hissedilir. ege bölgesi ikliminden sıcaklık olarak biraz düşük farklılıklar görülebilir. denizlide dağlar genel olarak denize doğru dik olduğundan, denizden gelen rüzgarlara açık bulunmaktadır. kışlar ilik ve yağışlı geçmektedir.

nüfus ilin 2000 yılı nüfus sayımı sonucuna toplam nüfusu 850.029dir. il merkezi nüfusu 275.480, ilçe ve beldeler nüfusu toplamı 410.796, köyler nüfusu 432.346dür. nüfus yoğunluğu % 73dür. merkez hariç 18 ilçe, 100 belediye, 372 köyü vardır. içişleri bakanlığınca sürdürülen mernis projesi çalışmaları neticesinde ilimizde de tüm vatandaşların % 97sine vatandaşlık numarası verilerek nüfus işlemlerinde gerekli serilik sağlanmış ve işlemler sorunsuz olarak sürdürülmektedir.

ilçelerin nüfus ve yerleşim durumlarını gösteren tablo aşağıya çıkarılmıştır dağlar honaz dağı yükseltisi 2571mdir.denizlinin 17km güneydoğusundadır.yamaçları dik meyillidir. kuzey yamaçları ormanlarla kaplı, güney yamaçları daha eğilimlidir. denizli – muğla ve antalya karayolu, dağın güneybatı eteklerinden geçmektedir. honaz dağı koruma altına alınarak milli park yapılmıştır. yaz ve kış aylarında dağın tepelerinde kar bulunur ve denizli ilinin su deposunu oluşturur.

karcı dağı denizlinin güneyinde, babadağın devamı seklinde uzanır. en yüksek yeri gökbel tepesi 2308mdir.karcı dağı ile honaz dağı arasında akdeniz ve ege bölgelerini birbirine bağlayan kazıklıbeli geçidi 1250m bulunur. ayrıca karcı dağının çamlık üzerinden eski tavas yolu olarak bilinen bir geçit bölgesi daha vardır. dağ üzerinde sürekli kar bulunur.

bozdağ 2421m. yüksekliğindedir acıpayam – gireniz vadisi ile tavas – barza ovası arasındadır. pek fazla geçit vermediğinden bu iki yerleşim sahasının bağlantısı zayıftır.

akdağ 2449m. yüksekliğindedir. denizli ilinin ikinci yüksek dağıdır. denizli – afyon siniri boyunca devam eder eşeler dağı 2254m. yüksekliğindedir. acıpayam ovasının doğusunu kuşatarak denizli – burdur siniri boyunca uzanır.

büyük çökelez dağı 1840m. yüksekliğindedir. sarayköy ovasının doğusunda çal ilcesine kadar uzanır. pamukkalenin kuzeyini kuşatır elma dağı 1805m. yüksekliğindedir. gireniz çayının güneyini kuşatır. denizli – burdur sinirini çizer ve söğüt dağlarını içine alır.

sazak dağı 1143m yüksekliğindedir. çardak, çal, çivril ilçeleri ile afyon ve denizli il sinirini birbirinden ayırır beşparmak dağı 1307m. yüksekliğindedir. çardak, çal, çivril ilçeleri ile afyon ve denizli il sinirini birbirinden ayırır.

maymun dağı 1733m. yüksekliğindedir. çardak ilçesini kuzeyindedir burgaz bulkaz dağı 1990m. yuksekliğindedir. çivrilin kuzeyinde uşaka doğru uzanır.

babadağ 2308m. yüksekliğindedir denizlinin güneyinde batıya doğru uzanır menteşe dağ sisteminin bir uzantısı olarak sıradağ seklinde akdağ olarak da anılmaktadır.

sandıras dağı 2294m. yüksekliğindedir. beyağaç ile muğla – köyceğiz ilçesi arasında uzanır. bozdağ ile birlikte menteşe sıradağlarının devamı olarak gölgeli dağlar adı ile anılmaktadır.

kızılhisar dağı 2241m. yükseklikte, serinhisar ilçesi ile tavas arasındadır ovalar çürüksü ve denizli ovası çömleksaz köyünden başlayan ova, pamukkalenin altından, büyük menderes sarayköy ovasına karışır. ovayı çürüksü sular. yüzölçümü 150km2, denizden yükseltisi 100 ile 600m arasında değişir. sulu tarım yapılmaktadır. pamuk, buğday, mısır yetiştirilir.

büyük menderes ve sarayköy ovası doğudan honaz dağı, kuzey ve kuzey doğudan çökelez dağı, kuzeybatıdan sazak dağı, güney ve güney batıdan babadağ ile çevrilidir. il merkezini doğu, kuzey ve batıdan yarim daire gibi kuşatarak buldan ilcesine kadar devam eder. ovayı büyük menderes akar suyu sulamaktadır. yüzölçümü 200km2, denizden yükseltisi 70-500m arasında değişir. sulu tarım yapılmaktadır. pamuk, buğday, mısır yetiştirilir.

yüksek ovalar tavas ovası kuzeyde babadağ, güneyde alamam boğazı bağlantısı ile barca ovası ve bozdan, doğuda kızılhisar dağları ve sari ova bağlantısı, batıda karacasu ovası ile arasında uzanan yükseltiler ile çevrilidir. ovanın kuzeydoğu ucunda tavas, güney bati ucunda kale ilçeleri yer alır. yüzölçümü 300km2.dir. deniz seviyesinden yüksekliği 950m. dir. ovanın oluşumunda karstik olaylar önem taşır

doğu kısmında 1000m den yüksek başka karstik yüksek ova olan, üzerinde yazın kuruyan bir küçük golün de yer aldığı yüzölçümü az, yayla karakterci kızılca ovası yer alır. tavas ovasında birkaç küçük cay ve dere dışında akarsu yoktur. kısmen yeraltı suyundan faydanılmaktadır. genel anlamda kıraçtır. buğday, tutun ve nohut yaygın olarak üretilen tarım ürünlerindendir.

kaklık ovası honaz dağının kuzeyinden, doğuya doğru uzanır. yüzölçümü 60km2, denizden yüksekliği 600m.dir. sulu tarım yapılmaktadır. pamuk ve buğday en çok yetiştirilen ürünlerdir.

harabat ovası acıgölün batısındadır. kuzeyden maymun dağı, güneyden soğut dağları ile çevrilidir. en çok buğday yetiştirilir acıpayam ovası tavas ovasının doğusunda, serinhisar ilçesi ve kızılhisar dağları bitiminde, kuzeyden güneye doğru an, yüzölçümü 443km2, denizden yüksekliği 850m olan karstik oluşumlu ve 1950li yıllarda bile var olan bataklıklar kurutularak toprak kazanılan, dar bir alanı dalaman çayı ile sulanabilen, kıraç özelliği ile dikkati çeken, buğday, tuhtun ve nohut gibi kurakçıl ürünlerin çokça yetiştirildiği bir ovadır.

çivril ve baklan ovaları kuzeyde yorga, güneyinde bozdan ve beşparmak dağları, doğusunda akdağ, batısında çökelez dağı ile çevrilidir. çivril ve baklan ovalarını büyük menderes akarsuyu sular. yüzölçümü 920km2.dir. denizden yuksekligi850m.dir. buğday, nohut yetiştirilir. bağcılık ve meyvecilik yapılır

platolar kale ilçesinde karayanla. çameli yaylası, merkez ilçede bağbaşı ve uzunpınar yaylaları, tavasta yorgan ve saçman yaylaları, acıpayamda eseler yaylası, buldanın sazak dağı üzerinde süleymaniye yaylası, çivril üzerinde akdağ-homa yaylası, çal ilçesi beşparmak dağında kuyucuk yaylası yerilir.

yukarı erikli aşağı erikli yaylası honaz ilcesine 10 km uzaklıktadır. yolu topraktır, konaklama ve alt yapı tesisleri yoktur. etrafı tamamen cam ağaçları ile kaplı geniş düz arazide, denizli ilinin bütünü ve honaz ilçesinden pamukkaleye kadar olan kısmi tamamen görünür. kaynak suları vardır.

lale bağları yaylası honaz ilcesine 3km. uzaklıktadır. yolu topraktır. konaklama ve alt yapı tesisleri yoktur. etrafı cam ormanı ile kaplıdır.

gündoğmuş yaylası honaz ilcesine uzaklığı 5 km.dir. yolu topraktır. konaklama ve alt yapı tesisleri yoktur. çevresi cam ormanları ile kaplıdır.

süleymanlı yaylası buldan ilcesine uzaklığı 8 km.dir. yolu asfalttır. konaklama ve alt yapı hizmetleri ile alış-veriş imkanları vardır. yayla geniş ve düz bir alandadır. içi sazlıkla kaplı bir golü vardır. cam ormanı ile çevrilidir.

tas delen yaylası babadağ ilcesine uzaklığı 5 km.dir. yolu stabilizedir. konaklama ve alt yapı hizmeti yoktur. yayla engebeli arazide olup, cam kestane, ceviz ve benzeri ağaçlarla kaplıdır. kaynak suları çoktur. manzarası güzel. güvenli bir yerdir. yer yer turist çadırlarına rastlanır.

yatağan yaylası serinhisar ilcesine uzaklığı 12 km.dir. yolu asfalttır. konaklama ve alt yapı hizmetleri yoktur. suyu bol, ormanlarla kaplı, hafif engebeli bir yayladır. yatağan bıçak festivalinin bir bolumu burada yapılmaktadır.

topuklu yaylası beyagaç ilcesine 15 km. uzaklıktadır. yolu stabilizedir. konaklama ve altyapı tesisleri yoktur. engebeli bir araziye sahiptir. yaylanın 10 km. kuzeyinde 1903m yükseklikteki kartal golü çevresinde 1200 yıllık anıt ormanları görülmeye değer yerler arasındadır.

vadiler adıgüzel barajının güneyinden batıya, güney ilçesi topraklarında akan büyük menderes akarsuyu, buldan ve giderek sarayköy ilçelerinde genişleyen bir vadi tabanı oluşturur. güneydoğudan honaz ilçesi toprakları ve denizli merkez arazileri üzerinde giderek genişleyen çürüksü vadisi büyük menderes vadisi ile birleşir. vadi tabanında denizli ve sarayköy ovaları uzanır.

akçay vadisi beyağaç ilçesinde eslere ovasını oluşturan ak cay, kendi adi ile anılan bir vadi boyunca güneye, sonra batıya daha sonra da kuzeye yönelir. tavas ovası üzerinden yenidere yi de alan akçayın derin vadisi üzerinde aydın ili arazisi içinde kemer barajı yapılmıştır.

gireniz vadisi gölhisar ve acıpayam ovalarının yüzeyinde akan dalaman çayı, acıpayam ovasının güneyinde, kelekçi kasabası sonrası giderek derinleşen dar bir boğaz seklindeki gireniz vadisi boyunca akarak muğla ili arazisine geçer. çameli ilçesi dağları doğusunda, bozdan batısında yerilir.

göller doğal göller acıgöl çardak gölü tektonik oluşumlu bir göldür. yüzölçümü 41.34km2.dir. çardak ilçesi ile afyon-dazkırı ilçesi arasındadır. gölü söğüt dağlarından inen sular besler. acıtuz gölü de denilen gölün rakımı 836m.dir. burdur gölü 854m rakımlı tarafından, söğüt dağı diplerinden, bazen kıyının 1-2 m üstünden acımsı sular çıkar. bu suların burdur gölünden geldiği sanılmaktadır. acıtuz gölünün suları çekilen yerlerinde ince ve bembeyaz tuz örtüsü kalır, bunu hayvanlar yalayarak ihtiyaçlarını giderirler. goldeki tuz ile birleşik olarak potasyum, sodyum ve sülfat vardır. bu maddeler gol kenarında kurulan isletmeler tarafından değerlendirilmektedir.

beylerli çaltı gölü acıgölün 20km güney batısındadır. derinliği azdır. en derin yeri 4m.dir. yüzölçümü 4.12km2.dir. denizden yüksekliği 850m.dir. gölü, değirmenderesi ve başpınar suları besler. gencalı koyu göldeki kamış ve sazlıklardan yararlanır. gölde balık yetişmemekte ancak suluk bulunabilmektedir.

karagöl yüzölçümü 0.20km, denizden yüksekliği 1250m.dir. akarsularla beslenen bir krater gölüdür. cambası bozkurt ilçesinin üstünde, camlar arasında yer alan 3-4 golden oluşur. suları tatlıdır.

süleymaniye gölü yüzölçümü 1.05km2, denizden yüksekliği 1150m.dir. buldan ilçesi sınırları içerisindeki süleymaniye yaylasında ve sazak düzlüğündedir. gölün suları tatlıdır. çevresi turistik bir kamp yeridir. kara avcılığı yapılır.

ışıklı gölü yüzölçümü 65.87km2, denizden yüksekliği 814m, en derin yeri 8m.dir. çivril ilçesindedir. ışıklı suyu, kufi çayı gibi sularla beslenir. suların kontrol altına alınması için ışıklı barajı yapılmıştır. suları tatlıdır. içinde tatlı su balığı yaşar. sularıyla büyük menderesi besler.

kartal gölü denizli ili, beyağaç ilçesinin güneyindeki.çiçekbaba dağınınzirvesinin kuzeye bakan yamacında yer alır. denizden yüksekliği 1903m.dir. kartal gölü ve çevresi orman bakanlığı milli parklar ve yaban hayatı koruma genel müdürlüğü tarafından koruma altına alınmıştır.

türkiyeninen yaşlı karacam ormanı buradadır. ağaçların yaşları 850 ve 1300 yıl arasında değişmektedir. karta gölü ve anıt orman civarı, bitki florası bakımından çok zengindir. doğa bilimcilerin ilgi odağıdır.

hizmette olanlar adıgüzel barajı denizli iline bağlı güney ilçesinin 16km doğusunda büyük menderes akarsuyu üzerinde kurulmuştur. 1990 yılında hizmete girmiştir. aşağı büyük menderes projesi içerisinde yer alan adıgüzel barajı ve hidro elektrik santrali, denizli ve aydın illerindeki sulama alanlarına hizmet sunma yönünden en büyük ve en önemli kilit tesistir. barajın gol alanı, denizli ve uşak il sınırları içerisinde yer almaktadır. adıgüzel barajı türkiyede isletmeye açılmış olan ve inşa halindeki barajlar içerisinde temelden 9.sırada, d olgu hacmi bakımından 11.sırada ve yıllık enerji üretimi bakımından ise 20.sırada yer alır.

amacı sulama, taşkın kontrolü ve enerji üretim barajın tipi zonlu kaya dolgu yüksekliği 145 m. talvegden kret uzunluğu 504 m gücü 2.30 mw

gol yüzeyi 50040 ha üretilen enerji yıllık 208.10kwh.dir ışıklı gölü barajı çivril ilçesi sınırları içerisindedir. 1953 yılında onu setlenerek bir su rezarvuarı haline gelmiştir. baraj gölü sayesinde gölün çevresindeki ilce ve köyler, taşkınlardan korunmakta, yaz mevsiminde nazilli, aydın, söke ovalarının sulanmasında gol suları kullanılmaktadır.

yapılmakta olanlar gökpınar barajı denizli ilinin 6 km kuzey doğusunda, gökpınar deresi üzerinde inşa edilmektedir amacı sulama için talvegden

yüksekliği 43 m. tipi zonlu toprak ve kaya dolgu yağış alanı 9.350 km2 kret kotu 272 m, h.e.s proje düşüşü 40.50 m.talvegden yüksekliği 78.h.e.s

kurulu güç 28.50mw tavas göleti ve sulaması denizli iline bağlı tavas ilçesinin 8 km. kuzeydoğusundadır amacı sulama için tipi zonlu toprak dolgu

talveg yüksekliği 35 m depolama hacmi 2 hm3 yağış alanı 89 km2. yenidere barajı denizli iline bağlı tavas ilçesinin 19 km batısında yenidere çayı üzerinde inşa edilmektedir.

amacısulama için talvegden yüksekliği 43 m.dir. tipi kil çekirdekli toprak, dolgu toplam gol hacmi 65 km3 kret kotu 885 m. yağış alanı 739 km2.

göletler tavas aydoğdu, gökçeler. yahşiler, kayapınargöletleri beyağaç esen göleti çal bahadırlar, kabalar göletiçivril bozdağ göleti denizli merkez gözler göleti çardak söğüt, hayriye göleti buldan boğazçiftlik, sarımahmutoğlu göleti güneygüney köyleri göleti kalekaragöl göleti sulama kanalları sarayköy, çürüksü, pamukkale, ışıklı, ırgıllı, baklan ovası sağ sahil, gümüşsü, sundurga-sütlaç, kumavşarı, kelekçi, gölcük-alici, baklan ovası sol sahil ve çal sulaması faaliyette olanlardır.

akarsular büyük menderes toplam uzunluğu 529 km2 dir. denizli ili içindeki uzunluğu 194 km.dir. debisi 44.32m3/sn dir. dinar ilçesindeki su çıkan dan çıkarak dinar ovasına iner, burada düden adini alan kaynama suları ile beslenerek başpınar ovası boyunca uzanır. bir kısmı sazlık ve bataklık olan gökgöle ulaşır. gölün çıkısında bu suya homa suyu akçay katılır. çivrilde ışıklı barajından çıkarak çivril, çal ve baklan ovalarını geçerek, çal ilçesinin doğusundan kuzeye dönerek güney ilçesi sınırlarından içeri girer.

baklan ovasından sonra suyun ilk sokulduğu derince, sarp boğaza seyit boğazı denir. çallıların dere alanı dedikleri vadinin uzunluğu 20 km. dir. burada büyük menderes çok dar boğaza girer. büyük sarıkaya kısığında 6-7m yüksekten sut yapar. bekillinin elektrik tesisi burada kurulmuştur. büyük menderes, mandek koyu yakınında uşaktan gelen bağnaz çayını sarayköy yakınlarında denizliden gelen çürüksü çayını da alarak aydın sınırına girer ve söke ilçesine bağlı balat koyu dipburnu mevkiinde ege denizine dökülür.

bağnaz çayı uzunluğu 170 km. il içi uzunluğu 13 km.dir. murat dağının güneyinden doğar. büyük menderese katılmadan biraz yukarıda 50 m. yükseklikten kuvvetli bir sut yapar. güneyin elektriği bu su ile sağlanır. bu çevrede küçük yan sularla bir çok değirmen döndüğünden güneyliler buralara değirmen deresi de derler. bu boğazda çal yönünden menderese açılan kurudereye cehennem deresi de denir.

çürüksü uzunluğu 101km, il içi uzunluğu 96km, debisi 9.26m3/sndir. suyu çok kireçli olduğu için bu adi alır. araplar çayı, subaşı deresi, sazlı dere ve karakısık çayını alarak hambat kırı kenarından geçer. kaklık yönünden tekrar boğaza sokulur. buralarda buna emir çayı, aşağılarda çürüksü denir. yaz aylarında suları azalır. kaklık güneyinde kelkaya dibinde karaçayı, sonra honaz çayını alır. denizlinin 10 km. kadar güney doğusunda gökpınar suyunu alır.korucak mevkiinde suları bir kanalla alınarak sarayköye doğru uzatılmıştır.

akçay bozdoğan çayı uzunluğu 157 km., il,içi uzunluğu 70 km., debisi 17.37m3/sn.dir. kaynağını bozdağ ve sandraz dağlarından alır. kızılcabölük yakınlarından çıkan yenidere çayını da içine alarak sularını çoğaltır. eskere ovası ve bozdoğan ovasını sular. bozdoğan ovası, büyük menderes ovasına açılmadan önce biraz daralır. buralara donduran denir. su buralarda bozdoğan çayı adini alır. üzerinde taşkından koruma, sulama ve elektrik üretimi amacıyla kurulmuş kemer barajı bulunur.

dalaman gireniz çayı uzunluğu 201 km, il içi uzunluğu 81km, debisi17.37m3/sn.dir. akarsu karstik kaynaklarla beslenir. ilk kuvvetli kaynaklarını söğüt gölü ve dirmil yaylaları tarafından alınır. gölhisar ovasında birleşerek dalaman çayını oluşturur. acıpayam ovası kenarından sonra, suyun içine sokulduğu gireniz boğazına girer. girenez kelekçi suyunu alır. muğla-köyceğiz sinirini geçerek akdenize dökülür.

kufi çayı uzunluğu 97 km, il içi uzunluğu 32 km, debisi 3.34m3/sn.dir. büyük menderese dökülür. çivrilin çapal köyünün 5 km doğusunda baslar, ışıklı rezarvuarında biter.

hamam çayı uzunluğu 48 km, il içi uzunluğu 117km.dir. güney aşağı çeşme koyunun 9km kuzey doğusunda baslar. güney adigüzeller koyunun 3 km kuzey doğusunda sona erer.

gökpınar çayı il içi uzunluğu 38km, debisi 2.86m3/sn.dir. tavasın 10 km. kuzey doğusundan baslar, denizlinin 9 km kuzeyinde sona erer. çürüksuya dökülür.

yenidere il içi uzunluğu 70km, debisi 2.46m3/sn dir. kalenin 13 km güney doğusundan baslar. kalenin karakaya köyünün 2 km batısında akçaya dökülür.

derbent çayı il içi uzunluğu 32 km, debisi 1.00m3/sn.dir. buldanın 6 km batısından baslar, buldanın 16km kuzeyinde alaşehir çayına dökülür. bölgenin iklimine bağlı olarak akarsuların debileri aralık, ocak,şubat ve mart aylarında ortalama debinin 15 kati seviyesine çıkabilir.

kaplıcalar yerin derinliklerine sızan veya yeryüzüne ilk defa çıkan suların, yerin iç sıcaklığının etkisi ile ısınarak yer yüzüne çıkması sonucunda oluşan sıcak su kaynaklarına kaplıca veya termik kaynak denir. suyu daha az sıcak olanlarına ılıca denmektedir. suların kimyasal birleşimlerinde çözünmüş hailde çeşitli mineraller varsa bu sulara da maden suyu denir.

ışıklı barajı golü ışıklı baraj golü içerisinde mahalli deyimle hopa denilen, sazlık ve ot kök lerinden oluşan adacıklar oluşur. bu adacıklar av esnasında ideal gizleme yerleri, kuşlar için de barınma ve üreme yerlerdir. gol sularında turna ve sazan baliği ile bol miktarda kerevit bulunur.

amacı sulama barajın tipi toprak dolgu yüksekliği 8.70m golün yüzölçümü 65.87 km2. gol hacmi 206 milyon m3.buldan barajı buldan ilcesine 20 km. uzaklıkta derbent koyu civarında derbent çayı üzerinde kurulmuştur. 1967 yılında hizmete girmiştir. barajın tamamı denizli ili sınırları içerisindedir. manisa ili sarıgöl ilçesi ovasını sulamaktadır.

amacı sulama ve taşkın koruma golün yüzölçümü 400 ha barajın tipi kaya dolgu ve toprak gol hacmi54.106.m3 yüksekliği 59m. pamuk kale kaplıcası denizliye 20 km. uzaklıkta, eski hiera polis kentinin bulunduğu alandadır. kars tik alanlardan çıkan suların bünyesindeki kireç çözeltisi buharlaşma ve sudaki karbondioksitin ayrışması sonucu çökelerek genellikle beyaz renkte ve pamuk balyalarını andıran kalker tüfleri pamukkale travertenlerini oluşturmuştur. kaplıca suları kalp, damar sertliği, tansiyon,romatizma, deri, göz, raşitizm, felç, sinir ve damar hastalıkları, ilik içildiğinde spazmlı midesele iyi gelmektedir. idrar sokturucudur. böbrek kum ver taslarında, idrar yolu iltihaplarında etkilidir. damar iltihapları ve reyon hastalığının tedavisinde yararlıdır.

kara hayıt kaplıcaları pamukkalenin 5 km. kuzeyinde karahayıt kasabasındadır. suyunun sıcaklığı pamukkalenin sularından daha fazla 42o,50o,56o, serbest karbondioksit oranı daha az, radyoaktivitesi yüksektir. kalp, damar sertliği, yüksek tansiyon, romatizma, siyatik,deri ve sinir hastalıklarından bazılarına, limbo, uyuz, sivilce, kasıntı vb. hastalıklarda şifalıdır.

golemezlı çamur kaplıcası denizli merkeze yakın idari olarak akkor ilcesine bağlı golemezlide, termal olarak pamuk kale sistemine uygun, sıcaklıkları 35o c ile 50o c arasında dört kaynak halindedir. birisinde çamur banyosu yapılır. deri hastalıkları tedavisinde etkilidir.

çizmeli yenice kaplıcası buldan ilçesine 16 km. uzaklıktaki yenice kent sınırları içindedir. tripolim antik kenti kalıntıları arasından gidilir. sıcaklığı 35o mdir. bileşiminde hidrokarbonat, sülfat, sodyum, kalsiyum iyonları bulunur. radyo aktivesi yüksektir. romatizma, kalp, damar sertliği, deri hemoroit hastalıklarının tedavisinde faydalanılmaktadir.

babacık kabaagac kaplıcası tekke koy kaplıcasına 3 km. uzaklıktadır. kükürtlü iki kaynaktan çıkar. birisinin sıcaklığı 43o c, diğerinin sıcaklığı 62o mdir. karbondioksit bakımından zengindir

sarayköy – tekke koy ılıcası ilce merkezine uzaklığı 20 km. olup, tekke koy yakınlarındadır. suyunun sıcaklığı 80o c dir. roma imparatorluğu döneminden kalma hamamı, havuzu ve soyunma yerleri vardır. romatizma, deri, kadın hastalıkları ve idrar yolu hastalıklarının tedavisinde kullanılır. tekke koy kaplıcasına 500 m. uzaklıkta inaltı hamamı vardır. bir mağaradan çıkar. suyu kükürtlüdür.

kavak bası ılıcası pamukkaleye 4 km. uzaklıktadır. suyunun sıcaklığı 30o c dir. deri hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır.

kızıl dere ılıcası arayköye 11 km. uzaklıkta, kızıl renkli kayalardan çıkar. suları sodyum karbonatlı ve sodyum sülfatlıdır. su sıcaklıkları 63o, 65o, 88ocdir. suları yorgunluğa ve romatizmaya iyi gelmektedir.

ortakçı ılıcası sarayköy yakınında ikisi sıcak, birisi soğuk uç kaynaktan çıkar ve sularının sıcaklığı 47o, 50ocdir. içme ve banyo suyu olarak kullanılır. romatizma ve sindirim hastalıklarına iyi gelmektedir.

buldan maden suyu buldana 2 km. uzakta 2 ayrı çeşmeden akmaktadır. soğuk ve sıcak olarak dakikada 25 litre su çıkar. suyun sıcaklık derecesi 19o c dir. denizden yüksekliği 600 m. olan maden suyu, sindirim sistemi ve karaciğer işlevleri üzerinde olumlu etkiye sahiptir.

yeraltı suları ve kaynakları yüzey sularının yer altına sızarak tabakalar arasındaki boşluklarda ya da geçirimsiz tabaka üstündeki geçirimli tabakada birikmesine yer alpu suyu denir. sızma olayı sonucu yer altında depolanan bu suların yer yüzüne kendiliğinden çıktığı yerlere ise kaynak denir

kaynak suları kisin ilik, yazın soğuk olurlar. vali çeşmesi cankurtaran, kocapınar honaz değirmenönü yeşilköy. kestane deresi buldan, gümüşsü, ışıklı, gürpınar çivril, güney suyu ak göz pınarı ışıklı, göz adini taşıyan sular honaz, kırkpınar kara hisar tavas daha 1960-1970 yılları arasında il merkezinde akmakta olan, yeni mahalle semtinde akpınar eğitim fak.batisi, benli pınarı eğitim fak.doğusu, mutassıp pınarı kıbrıs şehitleri cad

ayrıca kuşpınar, başpınar askeri gazinonun kuzeybatısı, fındıksuyu camlık-atış poligonu arası, kozpınar zeytin köy batısı gibi kaynakların büyük bölümü kent içme suyu şebekesine alinmiş, bazıları az da olsa akışlarını sürdürmekte, piknik yeri olarak faydanılmaktadır. bazı kaynak suları üzerinde de kültür balıkçılığı amacıyla tesisler kurulmuştur