Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Kararname Nedir
Cumhurbaşkanı, Başbakan, Bakanlar Kurulu veya ilgili Bakanlar tarafından imzalanan karar. Kararname bir idari düzenleyici işlemdir. Kanun Hükmünde Kararnameler (K.H.K.) dışındaki kararnameler, kanun gücünde değildirler (Bkz. K.H.K.). Kararname, idari bir tasarruf olup, gerekli görüldüğü hallerde, çıkaran yetkili organ tarafından değiştirilebilir veya kaldırılabilir.
T.C. Anayasası’nda “kararname” adında bir hukuki işlem düzenlenmemiştir. Aslında Türk idare Hukukunda “kararname” ismini taşıyan bir muamele mevcut değildir. Fakat tatbikatta bu tip bir işleme rastlanmaktadır. Türkiye’de olduğu gibi, hemen her ülkede “kararname” adını taşıyan huküki tasarruflar mevcuttur.
Tatbikatta, şekil itibariyle iki tip kararname vardır. Bunlar “Bakanlar Kurulu Kararnamesi” (Toplu Kararnameler) ve “Üçlü veya ikili Kararnameler”dir. Bakanlar Kurulu Kararnamesi, Başbakan ile bütün Bakanların ve Cumhurbaşkanının imzaları ile teşekkül eder. Bakanlar Kurulu Kararnameleri, prensip itibariyle bir kanuna dayalı olarak çıkarılırlar. Fakat tatbikatta, ortada bir kanun hükmü olmadan da Bakanlar Kurulu kararnamesi çıkarıldığı görülmektedir. Üçlü veya ikili Kararname’ye gelince, üçlü
kararname ilgili Bakanın, Başbakanın ve Cumhurbaşkanının imzalarını ihtiva eden kararnamedir. Mesela bir içişleri müsteşarının tayinine dair kararname, içişleri Bakanı, Başbakan ve Cumhurbaşkanı tarafından imzalanır. ikili kararname ise Başbakan ve Cumhurbaşkanının imzası ile meydana gelen kararnamedir. Mesela Başbakanlıkta açık bulunan 3. derecedeki bir kadroya bir şube müdürünün tayin edilmesi ikili bir kararname ile olur.
Bu tip kararnameler dışında bir de “Prensip Kararnameleri” adı verilen bir başka müşterek kararname vardır. Mesela bir kanunda birkaç tane bakana yetki verilmiş olabilir; böyle bir durumda bu konu ilgili birkaç bakanın ayrı ayrı imzası ile Başbakanlık Kanunlar Teklif Dairesi tarafından müşterek bir kararname metni haline getirilerek bakanlara imzalattırılmaktadır. Bunların sayısı senede bir-ikiyi geçmez.
Cumhurbaşkanının iradesini ihtiva eden tasarruflar da kararname adı altında düzenlenir. Bu kararnamelere Cumhurbaşkanı Kararnameleri denir.
Bakanların imzasının bulunması bakımından kararnameler Bakanlar Kurulu Kararnamesi ve Müşterek Kararname olmak üzere iki kısma ayrılırlar. Bakanlar Kurulu kararnamelerinde bütün bakanların imzası bulunur. Müşterek Kararname’de ise ilgili bir veya birkaç bakanın imzası bulunur. Fakat her iki tip kararnamede de cumhurbaşkanının ve başbakanın imzası mutlaka bulunur.
Kararnamelerde müsteşar vs. gibi bakan statüsüne tabi olmayanların imzası bulunmaz. Kararnamelerde şekil şartları oldukça önemlidir. Bu unsurlardaki bir bozukluk kararnamenin yokluğu
sonucunu meydana getirir.
Kararnameler konuları bakımından da objektif ve subjektif kararnameler olmak üzere ikiye ayrılırlar. Nizamnameleri, talimatnameleri ve husüsi bir kanuna istinaden çıkarılmış kararnameleri kabul ve tasdik eden Cumhurbaşkanı Kararnameleri objektif kararnamelerdir. Tayin vs. gibi ferdi tasarrufları (kişilere ait işlemler) ihtiva eden Cumhurbaşkanı Kararnameleri ise subjektif kararnamelerdir.
Ayrıca, 1930 tarihli Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu ve 1940 tarihli Milli Koruma Kanunu’na dayanılarak yapılan işlemler de “kararname” ismini taşımaktadır. Yine, Bakanlar Kurulunun dış ticaretle ilgili olarak yaptığı düzenlemelere de kararname adı verilmektedir.
Kararnameler de, diğer idari ve düzenleyici işlemler gibi idari yargı denetimine tabidir. Bu işlemlerden doğacak davalarda, yüksek idare mahkemesi olan Danıştay, Askeri Yüksek idare Mahkemesi, Bölge idare Mahkemeleri yetkilidir.
