Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Zehirlenmeler Nedir
Bir zehirin organizmaya alınması, birikmesi veya organizmanın bunu kendi bünyesinde üretmesi neticesinde meydana gelen, çeşitli dokulardaki geçici veya daimi, menfi (zararlı) değişiklikler. Zehirlenme, bir defada alınan zehirle husüle gelebildiği gibi, küçük dozların üst üste alınmasıyla da meydana gelebilir. Zehirlenmenin ağırlığı alınan maddenin miktarına ve vasıflarına bağlıdır. Zehirlenmeler çeşitli sebeplerden olabilir. Bunların başlıcaları: Endüstri mahsulleri ile
Bu zehirlenmeler çok çeşitli maddelerle meydana gelir. Bunların başında boya sanayiinde kullanılan anilin, metilalkol; kauçuk endüstrisinde benzen, toluen, ksilol; eskiden tababette kullanılan bugün boya ve kozmetik sanayiinde kullanılan arsenik; bakırla uğraşanlarda bakır; akü sanayiinde kullanılan antimon, kadmium ve kurşun; gene matbaacı, boyacı ve ressamlarda kurşun; tütünle uğraşanlarda ve devamlı sigara içenlerde nikotin; fare zehirinde kullanılan strikinin ve talium, termometre yapan ve cıva ile uğraşanlarda cıva; haşere öldürücüler, ilaçlarda ve yangın söndürücülerde karbon tetroklorür; DDT, kömür ocakları, grizu patlamalarında keza iyi yanmamış mangal ve bozuk sobalarda, otomobil ekzoz gazlarında karbon monoksit;
evlerde böcek öldürücü olarak kullanılan naftalin; nihayet harplerde forsgen ve kloropikrin gazlarıyla zehirlenmeler olabilir. ilaçlara bağlı zehirlenmeler: Eter, azot protoksit gibi anestetik maddelere bağlı zehirlenmeler, uyuşturucu maddeler başta morfin, esrar gibi maddeler; romatizma ve kalp hastalıkları tedavisinde kullanılan antikogulan (pıhtılaşmayı önleyici) ilaçlar, antikolinerjik (ülser tedavisinde kullanılan) ilaçlar, antiallerjik (allerjiyi önleyici) ilaçlar, uyku ilaçları, intihar kastı ile alınan asitler, alkaliler, uyuşturucu ilaçlar, keza aspirin, keyif verici madde olarak içilen alkollü içkiler, epilasyon (kıllanmada) ve radiolojik tetkiklerde kullanılan, suda eriyen, baryum tuzlarına bağlı zehirlenmeler görülebilir. Bu zehirlenmeler özel klinik belirtiler gösterir.
Bu belirtilere bakarak zehirlenmenin hangi maddeyle husüle geldiğini tahmin etmek mümkün olabilir. Fakat bu konuda yapılan soruşturma veya zehirlenen şahsın mesleği oldukça faydalı bilgiler verir. Tabiatiyle intihar kastı olup olmadığı, son zamanlarda bu şahsın rühi durumu ve sosyal münasebetlerinde değişiklikler olup olmadığı sorulup araştırılır. Bu tip zehirlenmelere teşhis konduktan sonra zehirlenmeye sebep olan maddenin antidotu yapılmalıdır. Zehirli maddeyi ağızdan alanlara süt içirilir, sonra mide yıkaması yapılır, mushil verilir, lavman yapılır.
Zehirli maddeyi injeksiyon yoluyla almışlarda kol veya bacak hangisinden injeksiyon yapılmışsa bağlanır. Keza yılan sokmasında olduğu gibi zehirin kan dolaşımına geçmesi de bu yolla önlenir. Hemen solunum, dolaşım ve beyinde ortaya çıkabilecek belirtiler için tedbirler alınır. Bu tedbirler sun’i solunum, kalbin takviye edilmesi, şoka karşı tedavi, kan nakli, ihtiyaçları önleyici müsekkin ilaçlar ve antibiyotikler yapılır. Asitlerle zehirlenme vak’alarında mide sondası takılır, süt ve hafif alkaliler; alkalilerle zehirlenmede ise bol su ve süt içirilmesi ile diğer tedbirler alınır.
Gıda zehirlenmeleri: Gıda zehirlenmeleri zehirli mantar, çimlenmiş patates, çavdar mahmuzu ihtiva eden unlar, toksik maddeler, yahut bakteriler veya bunların toksinleri ile bulaşmış gıdalarda husüle gelir. Eskiden gıda zehirlenmesinin bekletilmiş yemeklerde meydana gelen bazı zehirli maddelerden veya kalaysız bakır ve alüminyum kaplarda teşekkül eden bakır ve alüminyum oksitle ortaya çıktığı zannedilirdi. Halbuki bugün bunların bakteri ve bakteri toksinleriyle husüle geldiği anlaşılmıştır. Bakteriyle husüle gelen gıda zehirlenmeleri
Bu zehirlenmelere sebep olan bakteriler Salmonella tifi ve Salmonella Paratifi A ve B’dir. Daha nadir olarak alfa hemolitik streptokoklar, koli basili, pyocyaneus, proteus basilleri ve enterekoklar gıda zehirlenmesine sebep olabilir. Bu tip gıda zehirlenmeleri en fazla et, yumurta, balık, süt ve süt mamullerinin yenilmesi ile veya diğer yiyeceklere bu bakterilerin bulaşması ile ortaya çıkar. Bazan da Salmonella enfeksiyonu geçirmekte olan bir hayvanın etini yemek veya hastalık taşıyan insanların (portörlerin) yiyeceklere bakteri bulaştırması ile zehirlenme meydana gelir.
Bu sebepten aşçıların ve gıda maddeleri satan kimselerin sık sık sağlık kontrolünden geçirilmesi gerekir. Bu tip gıda zehirlenmeleri en çok sıcak iklimlerde veya sıcak mevsimlerde görülür. Aynı gıdayı yiyen bir grup insanda fabrika ve okul gibi müesseselerde patlak verir. Bu zehirlenmelerde klinik tablo süratle gelişir. Üşüme ile ateş, adale ağrıları, bulantı, kusma, kramp tarzında karın ağrıları ve ishaller vardır. Toksinlerle husüle gelen zehirlenmeler: Bazı stafilokoklar sıcaklığa dayanıklı bir toksin (zehir) ifraz ederler.
Gıda ile bulaşmış bu toksinler zehirlenmeye sebep olur. Bu zehirlenmelerde gene et, süt ve süt mamülleri, kremalı pastalar ve balık konserveleri ile husüle gelir. Bu tip zehirlenmelerin sebebi elinde çıban, dolama veya cerahatli iltihaplar veya burun-yutak bölümünde iltihap bulunan kimselerin yukarıdaki gıda maddelerini mikroplarla kirletmeleridir. Hastalığın belirtileri önceki bakteriyle ortaya çıkan gıda zehirlenmesi gibidir. Ancak bu hastalarda ateş bulunmaz; hastalık daha kısa sürede kendini gösterir ve şoka eğilim daha fazladır. Botulismus
Bu zehirlenme clostridium botulinum adında bir mikrobun husüle getirdiği toksin ile ortaya çıkar. Ülkemizde az görülür. Evlerde konserve hazırlamak adetinde olan batı ülkelerinde sık rastlanır. Hastalık baş ağrısı, baş dönmesi ve halsizlikle başlar. Görme bozuklukları, çift görme, şaşılık, göz kapaklarında düşüklük yutma güçlüğü, konuşma bozukluğu, tansiyon düşüklüğü, solunum felci ile ölüm olabilir. Botulismus zehiri bulaşmış yemekler ve konservelerde ekşime ve etkili kokular vardır. Kutu içinde gaz teşekkülüne bağlı olarak konserve kutusunun altı ve üstü kabarmıştır.
Bu tip konserveler yenmemelidir. Bakterilere bağlı olmayan toksik maddeler yenilmesine bağlı gıda zehirlenmeleri: Bu zehirlenmeler arasında mantar zehirlenmesi, midye, çavdar mahmuzu ve bakla, çimlenmiş patates zehirlenmeleri zikredilebilir. Diğer zehirlenme sebepleri: Yılan, akrep, örümcek, arı ve karınca gibi hayvanların sokmasına bağlı zehirlenmeler olabilir. Bu zehirlenmelerin bazıları tehlikeli olmayabilir. Fakat engerek yılanı ve akrep sokması tehlikelidir. Öldürücü olabilir. Hemen tedbir alınması gerekir.
