Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Havan Nedir
içinde sert şeyleri dövüp ufalamaya yarıyan ağaç, taş, plastik veya madenden yapılan oldukça çukur ve kalın kap. Aslen Farsçadaki “haven” kelimesinden gelmedir. insanlar tarafından değişik biçimde yapılanları çok uzun zamandan beri kullanılmaktadır. Havanın tarihi Hititler ve Urartulara kadar uzanmaktadır. En güzel örnekleri islam metal sanatının işlenmeye başlandığı Karahanlılar, Büyük Selçuklular, Anadolu Selçukluları ve Osmanlılarda görülmektedir.
Bilhassa Osmanlılarda Türk geleneklerini temsil eden havan çeşitleri, işlemeli sanat güzellikleriyle meşhurdur. Bilhassa Anadolu’da pek yaygın olarak kullanılan sarı renkteki havanlar pirinçten yapılırdı. Bunun yanında zarif mermerden yapılanlara da rastlanırdı. Ayrıca eski eczahanelerde yeşim, porselen ve akik gibi taşlardan yapılan havanlar kullanılırdı. Havanlar tek başlarına bir işe yaramadıklarından “havan eli” tabir edilen, sap biçimindeki bir aletle beraber kullanılır. Bunlar havanın yapıldığı maddenin
cinsinden olur. Havan ve havan elleri ne kadar ağır olursa dövülmek istenilen şeyler o kadar rahat dövülür. Havan elleri ağaçtan da yapıldığı gibi, derelerden alınan uzun ve ince taşların da el olarak kullanıldığı görülmektedir. Havan eli hafif olursa onunla sert şeyleri ezmek güçleşir. Dövülmek istenen sert şeyler kabuklarından ayıklandıktan sonra havana konur. Sol el, havanı üstten örtecek, havan elinin hareketini sağlayacak şekilde konur. El böyle konmazsa, dövülen parçalar sağa sola sıçrayabilir. Günümüzde havanla dövme işinde daha geniş araçlar kullanılmaya başlandı. Evlerde ve eczacılıkta hala havandan faydalanılmaktadır. Büyüklerine dibek ve soku denilmektedir.
