Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Dizgi Makineleri Nedir
Matbaacılıkta, yazılara kurşun kalıplar üzerine döken makinelere verilen isim Gazete, dergi ya da kitap da çıkacak yazıları dizecek olan usta (operatör), daktilo tuşlarına benzer ve klavye denilen dizgi makinesi tuşlarına basar. Her harfin karşılığında dizgi makinesinin kasasında bulunan ve matris denen madenî kalıplar dizgi makinesinde özel yerlerine sıralanmak suretiyle, satırları meydana getirirler. Bu matris satırı üzerine erimiş kurşun-kalay-antimon karışığı metal basınç yaparak dizilmiş olan bu matrislerin şekline bürünür. Bu erimiş metalin donması ile operatör tarafından dizilen yazılar, metal satırlar halinde makinenin yanındaki özel yerinde yer alır.
Böylece, bir dizgi ustası tarafından süratli yazı dizmek, bu dizdiği yazı kalıplarının da, dizgi sırasında kurşun kalıplar haline gelmesini sağlamak esasına dayanan dizgi makineleri, son yüzyıl matbaacılığının en önemli buluşlarından biri olmuştur. Dizgi makineleri ile eskiden olduğu gibi, tek tek harfleri sıralamak suretiyle gazete, dergi, kitap sayfalarım dizmekten kurtulunmuş ve matbaacılıkta bir işin çabuk basılabilmesi için gerekli olan en önemli konulardan biri halledilmiştir.
Dizgi makineleri, başlıca üç tip üzerinde yapılmıştır. Bunlardan bazıları, operatör tarafından dizilen yazılar, özel kâğıt şeritler üzerine tespit eder ve bu özel şeritler, başka bir makinede, kurşun harfleri meydana getirmek suretiyle yazı, kurşun kalıp haline getirilir. Böyle makinelere Monotype denir. ikinci şekil dizgi makinelerinde, hem operatör tarafından dizilen yazı hem de bu yazının kurşun kalıplara dökülmesi, aynı makine üzerine olmaktadır. Bu makinelere Unotpe ve Intertype adlan verilir. Üçüncü bir çeşit dizgi makinesi de, monotipe benzer bir özeliktedir. Bu makinede, ayrıca bir operatör bulunmamakta, gazetelerde çalışan muhabirler, yazılarını, doğrudan doğruya özel bir daktilodaki şeritler üzerine yazmaktadırlar. Bu şeritler, dizgi makinelerinin kalıp döken bölümlerinde, kurşun yazı kalıplarını meydana getirirler. Bu makinelere de Teletype denir.
