Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Gebelik ve Beslenme
Kilo Alma Gebelikte önerilen kilo alımı normal kilolularda 11.5-16 kg, gebelik öncesi kilosu düşük olanlarda 12.5-18 kg, gebelik öncesi kilosu fazla olanlarda 7-11.5 kg.dır. Bu sınırlarda kilo alanlarda gebeliğe bağlı problemler azalmaktadır. Bundan daha fazla kilo alanlarda bebeğin iri olma olasılığı iki kat artmaktadır. Yine fazla kilo alımı olanlarda sezaryen olasılığı da % 20-30 oranında artmaktadır. Fazla kilo alımı sonrasında bel ağrısı gibi yakınmalar da daha sık görülmektedir. Önerilen aylık kilo alımı gebeliğin ilk yarısında ayda 1 kg, 20. haftadan sonra ise ayda 2 kg veya haftada 0.5 kg.dır.
Diyet, Mineral ve Vitamin Kullanımı
Gebelere genel olarak sebze, meyve, ekmek, et ve süt ürünlerinden oluşan dengeli bir diyet önerilmelidir. Yüksek miktarda yağ ve şeker içeren besinlerden uzak durulmalıdır. Dengeli bir diyetle normal vücut ağırlığı sınırlı bir şekilde artacak biçimde kalori alınmalıdır.
Gebelik boyunca günlük kalori gereksinimi 300 kcal artmaktadır. Günlük gereksinim 2200 kcal’den 2500 kcal’e çıkmaktadır. Süt veren annelerde ise gereksinim günde 2600 kcal’dir.
ideal olarak dengeli diyetle beslenen bir gebe hem vitamin gereksinimini karşılar, hem de uygun bir şekilde kilo alır. Ancak pek çok gebeğe multivitamin preparatları önerilmekte ve gebeler bunları kullanmaktadır. Tüm gebelerin multivitamin kullanması gerekli olmamakla birlikte, bu ilaçların yeterli ve dengeli beslenmeyen gebeler tarafından kullanımı gereklidir.
Dengeli ve yeterli beslense bile tüm gebelerin alması gereken mineral demirdir. Anne ve fetus açısından sakıncalı olabilecek demir eksikliği anemisinin önlenmesi ve tedavisi için tüm gebelerin demir preparatları kullanması gerekmektedir. Demir eksikliği anemisi olan gebelerde halsizlik, çabuk yorulma gibi yakınmalar görülürken, ileri derecede anemi bebek açısından da erken doğum ve gelişme geriliği gibi olumsuz sonuçlara yol açabilir. Piyasadaki ilaçların günlük tek tablet kullanımı demir eksikliği anemisinden korunma için yeterlidir. Bu ilaçlar genellikle demirle birlikte folik asit de içermektedir. Folik asit, demir eksikliği anemisinden daha az görülen megaloblastik anemiden korunmak için gereklidir. Aylık yapılan kan sayımlarında hemoglobin değeri 10.5 gr/dl’nin, hematokrit de %32’nin altına düşmüşse günlük demir ilacının dozunu 2 veya 3 tablete çıkartmak gerekir. Multivitamin preparatlarındaki demir ve folik asit miktarları da gebelikteki gereksinimi karşılayacak şekilde düzenlenmiştir. Bu ilaçları kullanan gebelerin ek olarak demir ilacı almalarına gerek yoktur.
Gebelik Öncesi Folik Asit Kullanımı ve Gebelik sırasında kullanılan Vitaminler
Nöral tüp defekti denilen sinir sistemi ile ilgili bazı anomalilerden korunmak için, gebelik öncesi dönemde folik asit kullanımı önerilmektedir. Önceki gebeliklerinde nöral tüp defektli (meningomyelosel, anensefali gibi) doğum yapanların, tekrar gebe kalmaya karar verdiklerinde günde 4 mg folik asit kullanmaya başlamaları, anomalili doğum olasılığını azaltacaktır. Bu dozda folik asit kullanılan gebelerde anomali olasılığının %72 oranında azaldığı gösterilmiştir. (Bu ilaca rağmen, daha önce nöral tüp defektli doğum yapanlarda anomali olasılığı toplumdan biraz daha yüksektir). Bu gebelerin ilacı kullanmaya gebelikten 4-6 hafta önce başlamaları ve gebeliğin ilk 3 ayı boyunca devam etmeleri gerekmektedir. Burada kullanılan folik asit düzeyi yüksek olduğundan, bunu sadece folik asit içeren ilaçlarla karşılamak gerekir. Bu düzeyde folik asit dozuna ulaşabilmek için multivitaminler kullanılmamalıdır.
Diğer çalışmalarda daha önce nöral tüp defektli doğum yap mayan veya ilk gebeliği olan kadınlara folik asit verilmesinin anomali olasılığını %60 azalttığı gösterilmiştir. Daha önce NTD’li doğum yapmayanlarda günlük folik asit dozu 0.4 mg.dır. Kullanım yine gebelikten 4-6 hafta önce başlamalı ve gebeliğin ilk 3 ayı boyunca sürdürülmelidir. Yine bazı çalışmalarda folik asit kullanımının dudak-damak yarığı ve kalb anomalileri olasılığını azalttığı gösterilmiştir.
Folik asit açısından zengin olan yiyecekler karaciğer ve yeşilyapraklı salatalardır. Ancak günlük diyetle yukarıdaki dozları karşılamak mümkün değildir.
Flor
Gebelikte flor kullanımının anne ve bebek açısından yararı kanıtlanmamıştır.
Çinko
Erken gebelikte çinko kullanımının bebeğin doğum ağırlığını ve kafa çapını arttırdığı yönünde iddialar vardır. Günlük 25 mg çinko gebelikte kullanılan vitaminlerde yer almaktadır.
Magnezyum, Iyot
Gebelikte magnezyum kullanımının yararı kanıtlanmamıştır. iyotlu tuz kullanımı iyot eksikliğinden koruyucudur ve bebekte hipotirodi riskini azaltır. Aksine fazla iyot tüketimi bebekte doğumsal gutra neden olabilir.
Gebelikte Zararlı Olabilecek Vitaminler
Gebelikte zararlı olabilecek vitaminlerin başında A vitamini gelmektedir. Erken gebelik döneminde günde 10.000 IU’den fazla A vitamini kullananlarda anomali olasılığı artmaktadır. (A vitamini akne tedavisinde kullanılmaktadır)
